نویسنده: مهدی مظفری
در دنیای امروز که فناوری‌های دیجیتال به طور گسترده‌ای نفوذ کرده‌اند، کودکان بیش از پیش در معرض صفحه نمایش‌های مختلف قرار دارند. این وابستگی بیش از حد می‌تواند عواقب جدی برای رشد شناختی، عاطفی و اجتماعی آن‌ها داشته باشد. مطالعات نشان می‌دهند که نور آبی صفحات نمایش، اختلال در خواب، کاهش تمرکز و حتی افزایش خطر ابتلا به اختلالاتی مانند (ADHD) را در پی دارد.
اما خبر خوب این است که می‌توان با ایجاد تعادل و جایگزینی فعالیت‌های مفید، اثرات منفی استفاده بیش از حد از فناوری را کاهش داد. بازی‌های سنتی، داستان‌خوانی، فعالیت‌های هنری و گفتگوهای صمیمانه، همگی نقش مهمی در رشد سالم کودکان ایفا می‌کنند. این فعالیت‌ها نه تنها به تقویت مهارت‌های اجتماعی و شناختی کمک می‌کنند، بلکه به ایجاد پیوند عاطفی قوی بین والدین و فرزندان نیز منجر می‌شوند.
در ادامه، چند بازی جذاب و مفید معرفی شده است که به شما کمک می‌کنند تا اوقات خوشی را در کنار فرزندتان سپری کرده و به رشد او کمک کنید:
۱. خمیربازی
خمیربازی، فراتر از یک بازی ساده، پنجره‌ای رو به دنیای خلاقیت و آرامش برای کودکان است. در حین وِرز دادن و شکل دادن به خمیر نرم و رنگارنگ، کودکان نه تنها مهارت‌های حرکتی ظریف خود را تقویت می‌کنند، بلکه به دنیای خیال‌پردازی نیز قدم می‌گذارند. این بازی ساده، با ایجاد حس لامسه‌ای لذت‌بخش و امکان ساختن اشکال بی‌نهایت، به کاهش استرس و افزایش تمرکز کودکان کمک شایانی می‌کند. کودکان با ساختن شخصیت‌ها و دنیای کوچک خود، اعتماد به نفس‌شان را تقویت کرده و خلاقیت ذاتی خود را شکوفا می‌سازند. خمیربازی، ابزاری ارزشمند برای والدین است تا بتوانند با فرزندان‌شان ارتباط عمیق‌تری برقرار کرده و لحظات شاد و آموزنده‌ای را برای آن‌ها رقم بزنند.
۲. لِگو
بازی با لگو (Lego) به‌طور حیرت‌انگیزی به توسعه مهارت‌های تحلیلی و حل مسئله در کودکان کمک می‌کند. این بازی جذاب، به کودکان کمک می‌کند تا مفاهیم اولیه ریاضی مانند شمارش، اندازه‌ها و اشکال هندسی را به صورت تجربی درک کنند. همچنین، ساختن سازه‌های مختلف با لِگو، توانایی تجسم فضایی کودکان را بهبود می‌بخشد و به آن‌ها کمک می‌کند تا روابط بین اشیاء را درک کنند. علاوه بر این، بازی با لگو به پرورش خلاقیت کودکان نیز کمک شایانی می‌کند. کودکان با استفاده از تخیل خود، می‌توانند سازه‌های بی‌نظیری را خلق کنند و دنیای اطراف خود را به شکلی متفاوت تجربه کنند. بنابراین، والدین و مربیان باید به اهمیت بازی با لگو پی ببرند و فرصت‌های مناسبی را برای کودکان فراهم کنند تا با این اسباب بازی جذاب بازی کنند.
۳. نقاشی احساسات
نقاشی، همچون پنجره‌ای رو به دنیای درونی انسان، می‌تواند ابزاری قدرتمند برای شناسایی و ابراز احساسات باشد. هنگامی که کودکی احساساتش را به روی بوم نقاشی می‌آورد، در واقع یک پل ارتباطی میان دنیای درون و بیرون خود می‌سازد. با معرفی احساسات مختلف به کودک و دعوت او به نقاشی کردن، می‌توانیم به او کمک کنیم تا احساسات پیچیده خود را بهتر درک کند. برای مثال، می‌توانیم از کودک بخواهیم که احساس شادی را با رنگ‌های روشن و خطوط شاداب به تصویر بکشد، یا غم را با رنگ‌های تیره و اشکال ساده بیان کند. گفتگو درباره این نقاشی‌ها می‌تواند به کودک کمک کند تا مفاهیم عمیق‌تری از احساسات را درک کند و بداند که هر احساسی طبیعی است و ارزش تجربه کردن را دارد. علاوه بر این، می‌توانیم با معرفی روش‌های مختلف ابراز احساسات مانند نوشتن، موسیقی، بازی، و یا حتی صحبت کردن با دیگران، به کودک کمک کنیم تا طیف وسیعی از ابزارها را برای مدیریت احساسات خود بیاموزد. این فرایند نه تنها به کودک کمک می‌کند تا با احساساتش ارتباط بهتری برقرار کند، بلکه به او اعتماد به نفس می‌دهد تا بتواند در موقعیت‌های مختلف اجتماعی، احساسات خود را به شیوه‌ای سالم بیان کند.
۴. بازی «جمله را تمام کن»
با آغاز یک داستان کوتاه و جذاب، دنیایی از تخیلات را برای کودک خود بگشایید. این بازی ساده اما مؤثر، نه تنها به پرورش خلاقیت کودک شما کمک شایانی می‌کند، بلکه به او می‌آموزد که چگونه با استفاده از قوه‌ی تخیل خود، داستان‌ها را گسترش دهد و به آن‌ها عمق ببخشد. با طرح یک پرسش باز در پایان داستان، کودک را به تفکر وامی‌دارید و او را تشویق می‌کنید تا با ایده‌های نو و بدیع، ادامه‌ی داستان را خلق کند. به یاد داشته باشید که در این بازی، هدف شما تنها رسیدن به یک پایان مشخص نیست؛ بلکه ایجاد فضایی امن و پر از انگیزه است تا کودک بتواند آزادانه به کشف دنیای داستان‌ها بپردازد. با گوش دادن فعالانه به داستان‌های کودک و تشویق او، به او نشان می‌دهید که ایده‌های او ارزشمند هستند و شایسته‌ی توجه هستند. این بازی نه تنها به تقویت اعتماد به نفس کودک کمک می‌کند، بلکه به او می‌آموزد که هر فردی دارای یک نگرش منحصر به فرد نسبت به جهان اطراف است و می‌تواند با استفاده از خلاقیت خود، دنیایی جدید را خلق کند.
۵. بازی «راه خروج»
با تبدیل اتاق خواب به یک دنیای پر از رمز و راز، می‌توانید لحظات شادی را برای کودک خود رقم بزنید. با استفاده از بالشت‌ها، پتوها و سایر وسایل نرم موجود در خانه، یک هزارتوی پیچ در پیچ و جذاب بسازید. این هزارتو می‌تواند تونل‌هایی داشته باشد که از زیر تخت عبور می‌کنند، پل‌هایی که از روی مبلمان ساخته شده‌اند و اتاقک‌هایی که با پتو محصور شده‌اند. از کودک خود بخواهید تا با عبور از این مسیر پر پیچ و خم، به دنبال گنج پنهانی بگردد. این بازی نه تنها برای کودک بسیار سرگرم‌کننده خواهد بود، بلکه به او کمک می‌کند تا مهارت‌های مهمی را بیاموزد. با هر مانعی که در هزارتو با آن روبرو می‌شود، کودک مجبور است تا راه حلی برای عبور از آن پیدا کند. این کار باعث تقویت مهارت‌های حل مسئله و افزایش خلاقیت در او می‌شود. همچنین، عبور از این مسیر پر چالش، به کودک کمک می‌کند تا اعتماد به نفس خود را افزایش دهد و یاد بگیرد که از موانع نترسد. با تشویق و حمایت شما، کودک شما می‌تواند این تجربه هیجان‌انگیز را به یک پیروزی بزرگ تبدیل کند.
در نهایت، به یاد داشته باشید که کودکان معمولاً به‌صورت مستقیم درباره احساسات خود گفتگو نمی‌کنند. اغلب آن‌ها با عبارت «می‌توانیم با هم بازی کنیم؟» درخواست توجه و گفتگو می‌کنند. بنابراین، بازی زبانی است که کودکان از طریق آن ارتباط برقرار می‌کنند. وقت گذاشتن برای این نوع بازی‌ها نه‌تنها به رشد روانی فرزندتان کمک می‌کند، بلکه ارتباط شما را نیز عمیق‌تر و معنادارتر می‌کند. پس از هیچ فرصتی برای بازی کردن با او دریغ نکنید!
