دلایل و سبب شناسی اختلال بدشکلی بدن
دلایل خاص اختلال بدشکلی بدن ناشناخته است و همچون سایر اختلالات حاصل عوامل گوناگون درونی و محیطی می‌باشد، مانند:
- ساختار ژنتیک و تجارب زندگی
- آسیب‌های گذشته مانند بی‌توجهی و یا سوءاستفاده
- انتقادات درمورد بدن از سوی دیگران
- فرهنگ و استانداردهای جامعه برای زیبایی
- احساس ناکافی بودن و عدم خودپذیری و خوددوستی در دوران کودکی
- شخصیت‌های خاص با ویژگی‌هایی مانند اضطراب یا کمال گرایی
افراد مبتلا به اختلال بدشکلی بدن نگران کدام نواحی از بدن‌شان هستند؟
مناطق مختلفی از بدن وجود دارد که افراد در هنگام ابتلا به (BDD) افکار یا احساسات منفی را درمورد آن نواحی تجربه می‌کنند که بعضی مناطق مشترک بین این افراد موارد زیر می‌باشد:
- پوست: این افراد می‌توانند در مورد این قسمت از بدن‌شان دچار احساسات منفی باشند به خصوص اگر آکنه و یا لکی وجود داشته باشد.
- صورت: معمولا این اختلال بر نحوه‌ی تفکر افراد درمورد چهره‌شان تاثیر می‌گذارد، این افراد بصورت عموم نگران اندازه و شکل صورت‌شان هستند و با قسمت‌های خاصی از آن از جمله دهان، بینی، چشم‌ها یا ابروها دچار مشکل می‌شوند.
- معده: این افراد بصورت غیر معمول نگران اندازه و شکل و شمایل شکم خود نیز هستند.
- افراد بر اساس جنسیت ممکن است (BDD) را بصورت متفاوت‌تری از یکدیگر تجربه کنند از جمله:
- مو ( بالخصوص درمورد موهایی که با جنسیت تایید شده‌ی شما مطابقت نداشته باشد و ریزش یا رویش غیر معمول تری از خود نشان دهد.)
- اندام تناسلی ( درمورد معیارهای پذیرفته شده و تایید شده در این مورد برای هر جنسیت.)
برای درمان (BDD) چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
از روش‌های روان درمانی و درمان دارویی می‌توان برای بهبود این اختلال استفاده کرد که در درمان دارویی با تمرکز بر جذب مجدد سروتونین به عنوان یک مهار کننده‌ی نتیجه‌ی سریع‌تری دریافت خواهد شد. بخصوص اگر فرد به دلیل این اختلال در معرض خطر و آسیب به خود قرار داشته باشد. و در زمینه‌ی رفتار درمانی از رویکرد (CBT) می‌توان استفاده کرد که نتیجه‌ی مطلوبی را به همراه نیز دارد زیرا این درمان با تغییر در الگوهای تفکر شما بر تغییر رفتار شما تمرکز می‌کند.
خودیاری برای بهبود (BDD)
دو روش در این بخش وجود دارد که به عنوان مکمل یکدیگر کار می‌کنند و اگر هر دو را در برنامه‌ی فعالیت‌های روزانه‌ی خود قرار دهید می‌تواند بخشی از روتین روزانه‌تان شود و با این تغییر در سبک زندگی به نتایج مطلوبی دست خواهید یافت.
تمرکز: بسیاری از ما وظایف خانه را بصورت خودکار و ناخوداگاه انجام می‌دهیم. در وقت شستشوی ظروف و یا مسواک زدن دندان‌ها. آیا واقعا به چگونگی و یا ماهیت آن عمل فکر می‌کنید؟ یا ذهن‌تان سرگردان است؟ برای روزتان برنامه ریزی می‌کنید و یا خیر؟ به این روش، روش تمرکز و یا ذهن آگاهی گفته می‌شود و اگر زمانی احساس کردید ذهن‌تان در حال لغزش و انحراف از مسیر مورد نظرتان است بجای سرزنش سعی کنید تا ذهن‌تان را برگردانید. این تمرین به شما کمک می‌کند تا تمرکز شما از بدن تان دور شود و از هرگونه جدال و گفتگوی منفی با خودتان فاصله بگیرید.
مراقبت: اگرچه ممکن است طبیعی به نظر نرسد اما مدیتیشن با تمرین و تمرین آسانتر می‌شود، در ادامه به توضیح اجرای این روش می‌پردازیم:
- وضعیت نشستۀ پیدا کنید که بدن‌تان در حالت راحتی قرار بگیرد و عضلات‌تان تحت فشار و یا درد نباشند.
- از خودتان سوال بپرسید، من به چه چیزی فکر می‌کنم؟ احساسات درون من چیست؟ و چند لحظه‌ای را به جمع آوری این اطلاعات از خودتان اختصاص دهید بدون اینکه به چگونگی آن‌ها و یا عمل به آن‌ها فکر کنید.
- چشمان‌تان را ببنید و توجه‌تان را به سمت چگونگی دم و بازدم تنفس‌تان هدایت کنید.
- ذهن‌تان را از صداها خالی کنید، چه صداهای بیرونی و چه صداهای درون سر خودتان.
- افکار همچون هوایی مه آلود از درون سرتان عبور خواهند کرد.
- به مدت یک تا دو دقیقه این کار را ادامه دهید.
- سپس به سایر اعضای بدن‌تان آگاه شوید، بدون فکر کردن فقط خودتان را احساس کنید.
- اگر متوجه شدید که روی برخی احساسات یا افکار متمرکز شده اید و حواس‌تان را جمع موضوعی کرده اید با تکرار «رها باش» و یا «آرامش» به آزادسازی ذهن تان کمک کنید و سپس ادامه دهید.
- بدانید هدف رها سازی و ذهن‌تان و دور شدن از افکار و سروصداهای درون سرتان درمورد ظاهر و بدن تان می‌باشد.
پژوهش‌های اخیر درمورد اختلال بدشکلی بدن یا (BDD)
- زنانی که برای عمل‌های زیبایی اقدام می‌کنند بیشتر از سایر زنان دچار این اختلال و یا اختلال اضطراب اجتماعی بوده اند و بصورت کل جوامعی که عمل‌های زیبایی بیشتری انجام می‌شود افراد بیشتری در معرض ابتلا به (BDD) قرار می‌گیرند.
- افرادی با هوش شخصی و هوش بدنی پایینتر بیشتر در زمینه‌ی عمل‌های زیبایی اقدام می‌کنند و بین هوش شخصی و اختلال بدشکلی بدن رابطه ی معنادار وجود دارد.
- مشغولیت‌های ذهنی درمورد بدن می‌تواند باعث ایجاد یک تصویر تحریف شده درمورد فرد برای خودش بشود که وی را مستعد ابتلا به این اختلال میسازد.
- افراد مبتلا به (BDD ) علاقه‌ی زیادی به برقراری ارتباط ندارد و این مورد می‌تواند عامل پیش بینی کننده‌ی برای تشخیص باشد.
- خودپنداره‌های منفی و دیدگاه منفی نسبت به خود می‌تواند تصورات غلط از خود برای افراد به بار بیاورد.
- نحوه‌ی برخورد والدین با کودک و برخورد والدین با دیگران در زمینه‌ی نواقص ظاهری و تاکید بر کامل بودن (به لحاظ بدنی و زیبایی) باعث تغییر نگرش در کودک می‌شود و تاثیر در احتمال ابتلای او به (BDD) دارد.
- این اختلال ۲.۴% از بزرگسالان، حدود ۲.۵% از زنان و حدود ۲.۲% از مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- (BDD) اغلب در نوجوانی و بزرگسالی شروع می‌شود.
- بسیاری از افراد (BDD) و (OCD) را بصورتت همزمان تجربه می‌کنند.
سخن پایانی:
تمامی ما به عنوان یک انسان خالی از نقص نیستیم، چه به لحاظ رفتاری، افکار و یا ظاهرمان ممکن است نواقصی به نظر خودمان و یا دیگران داشته باشیم و درصورتی که این نواقص قابل حل و واقعی باشند در زمینه‌ی رفع آن می‌توانیم اقدام کنیم ولی اگر این موارد غیر واقعی و صرفا زاده‌ی ذهن ما و یا دیگران باشد، پس باید در مقابل این دست افکار مزاحم درمورد این نواقص فرضی خودمان را مقاوم کنیم و اجازه ندهیم تا مسائل غیرمهم و بیهوده اخلال در زندگی‌مان ایجاد کنند، خودمان را دوست داشته باشیم و برای انسان بهتری شدن تلاش کنیم اما نباید اجازه دهیم تا دیدگاه‌های ایده آل گرایانه‌ی غیر واقعی زندگی را به کام‌مان تلخ کند.
نویسنده: مرضیه بهروزی «روانشناس بالینی»
