هپاتیت به عنوان التهاب کبد تعریف می‌شود. هپاتیت ویروسی، یکی از اشکال مختلف هپاتیت است و به عفونت‌های ناشی از ویروس‌هایی اطلاق می‌شود که بر کبد تأثیر می‌گذارد. هپاتیت ویروسی شامل پنج بیماری متمایز است که توسط پنج ویروس مختلف ایجاد می‌شود. ویروس‌های مختلف، هر کدام با یک حرف نامیده می‌شوند:
- هپاتیت A
- هپاتیت B
- هپاتیت C
- هپاتیت D
- هپاتیت E
شایع‌ترین نوع هپاتیت (A,B,C) می‌باشد.
هپاتیت A
هپاتیت (A) یک بیماری عفونی کبد است که توسط ویروس (HAV) ایجاد می‌شود؛ یک بیماری حاد کوتاه مدت به شمار می‌رود که یکی از انواع هپاتیت ویروسی است. در بسیاری از موارد اشخاص مبتلا علائم کمی دارند یا اصلاً علائمی ندارند، زمان بین عفونت و علائم، در افراد بین ۲ تا ۶ هفته است. علائم ممکن است شامل تهوع، استفراغ، اسهال، یرقان، تب و درد شکم باشد. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد طی ۶ ماه پس از عفونت اولیه، عود علائم را تجربه می‌کنند. نارسایی حاد کبدی به ندرت ممکن است رخ دهد، که در افراد مسن شایع‌تر است.
معمولاً با خوردن غذا یا نوشیدن آب آلوده به مدفوع آلوده، منتقل می‌شود. گوشت و صدف‌های نیم پز یا خام منابع نسبتاً رایجی هستند. همچنین ممکن است از طریق تماس نزدیک با یک فرد آلوده سرایت کند. برای تشخیص نیاز به آزمایش خون دارد، زیرا علائم آن مشابه تعدادی از بیماری‌های دیگر است.
واکسن هپاتیت (A) برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری موثر است. سایر اقدامات پیشگیرانه شامل شستن دست‌ها، رعایت بهداشت و پختن صحیح غذا است. (HAV) بیماری کوتاه مدت بوده و قابل درمان است. در صورت اسهال و استفراغ، برنامه غذایی اصولی برای هدراتاسیون بدن رعایت شود.
هپاتیت B
ویروس هپاتیت (HBV) باعث هپاتیت (B) می‌شود. این نوع هپاتیت، اغلب یک بیماری مزمن و مداوم است. ویروسی که باعث هپاتیت (B) می‌شود در خون، مایع منی و سایر مایعات بدن فرد زندگی می‌کند که معمولاً با داشتن رابطه جنسی با فردی که آلوده است، به آن انتقال می‌یابد. همچنین از طریق استفاده مشترک از سوزن و سرنگ آلوده و یا ابزار خالکوبی نیز می‌تواند منتقل شود.
علائم آن هم معمولا تب، خستگی، ضعف عضلانی، یرقان، تهوع، اسهال، استفراغ، ادرار تیره و مدفوع روشن، تورم و درد شکم را شامل می‌شود.
این نوع هپاتیت، یک عفونت شایع در سراسر جهان است و معمولاً از زنان باردار آلوده به نوزادان آن‌ها نیز منتقل می‌شود. اکثر بزرگسالان آلوده به هپاتیت (B) می‌توانند با ویروس مبارزه کنند و در عرض چند ماه به طور کامل از عفونت خلاص شوند. اما اکثر افرادی که در کودکی آلوده می‌شوند، دچار عفونت طولانی مدت می‌شوند. این بیماری به عنوان هپاتیت (B) مزمن شناخته می‌شود و می‌تواند منجر به سیروز و سرطان کبد شود. برای درمان آن می‌توان از داروهای ضد ویروسی استفاده کرد. راه‌های پیشگیری از آن، استفاده از واکسن هپاتیت (B)، رعایت بهداشت، عدم استفاده از سوزن‌های استفاده شده و استفاده از کاندوم در رابطه جنسی را شامل می‌شود.
هپاتیت C
ویروس( HCB) عامل هپاتیت (C) می‌باشد. هپاتیت (C) اغلب علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند، یا فقط علائمی شبیه آنفولانزا ایجاد می‌کند. بنابراین، بسیاری افراد از آلوده بودن خود اطلاعی ندارند. این بیماری به آرامی رخ می‌دهد و پیشرفت می‌کند به همین علت به یک بیماری مزمن تبدیل می‌شود. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از مبتلایان به این بیماری دچار عفونت طولانی مدت می‌شوند. هپاتیت (C) می‌تواند از یک بیماری خفیف که چند هفته طول بکشد تا یک عفونت جدی و مزمن متغیر باشد. اکثر افرادی که به ویروس هپاتیت (C) مبتلا می‌شوند به هپاتیت (C) مزمن مبتلا می‌شوند. گاهی اوقات می‌تواند منجر به سیروز، زخم در کبد نیز شود.
هپاتیت (C) زمانی پخش می‌شود که خون یک فرد آلوده به ویروس هپاتیت (C) حتی در مقادیر میکروسکوپی وارد بدن شخص غیر آلوده شود. ویروس هپاتیت (C) همچنین می‌تواند از طریق موارد زیر منتقل شود:
- به اشتراک گذاشتن تجهیزاتی که با خون فرد آلوده، آلوده شده است، مانند سوزن و سرنگ
- کنترل ضعیف عفونت که منجر به شیوع بیماری در مراکز درمانی شده است
- زخمی شدن پوست در یک بخش آلوده بیمارستانی
- خالکوبی‌های کنترل نشده یا سوراخ کردن بدن با ابزار آلوده
- در زمان بارداری از مادر به فرزند
- تماس جنسی با فرد مبتلا
هپاتیت (C) با استفاده از وسایل مشترک غذا خوردن، شیر دادن، بغل کردن، بوسیدن، دست گرفتن، سرفه، عطسه یا از طریق آب یا غذا منتقل نمی‌شود.
علائم هپاتیت C
- تب
- درد مفاصل یا آرتریت
- تورم
- خستگی
- درد عضلانی
- بی اشتهایی
- حالت تهوع و یا استفراغ
- سرفه
- درد شکم و یا اسهال
- ادرار تیره و رنگ مدفوع روشن
- زردی (زردی پوست و سفیدی چشم) ایجاد می‌شود
- بی‌اشتهایی، حالت تهوع و استفراغ ممکن است بدتر شود
- ضایعات پوستی تحریک شده ممکن است ایجاد شود
- علائم دیگر ممکن است فروکش کند
هپاتیت (C) مزمن را می‌توان با داروهای ضد ویروسی بسیار موثر درمان کرد، اما در حال حاضر هیچ واکسنی برای درمان آن در دسترس نیست.
هپاتیت D
ویروس عامل آن (HDV)می‌باشد. این ویروس مانند هپاتیت (B) از طریق مایعات بدن انتشار می‌یابد. هردو ویروس با یک روش مشترک به سلول میزبان متصل می‌شوند. یک فرد ممکن است همزمان به هپاتیت (B,D) مبتلا گردد.
هپاتیت (D) معمولاً از طریق تماس خونی یا تماس جنسی منتقل می‌شود. هپاتیت (D) در کودکان و افراد بالغ مبتلا به هپاتیت (B) ایجاد می‌شود.
عفونت طولانی مدت با هپاتیت (D) و هپاتیت (B) می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات جدی مانند سیروز و سرطان کبد را افزایش دهد. هیچ واکسنی به طور خاص برای هپاتیت (D) وجود ندارد، اما واکسن هپاتیت (B) می‌تواند از شما در برابر آن محافظت کند.
هپاتیت E
(HEV) عامل هپاتیت (E) می‌باشد. این نوع هپاتیت نیز بر اثر خوردن آب و غذای آلوده به ویروس ایجاد می‌شود. انتقال این بیماری نیز از طریق دهان و مدفوع است. هپاتیت (E) نیز درمان خاصی ندارد. این بیماری خطرناک نیست و به‌مرورزمان با استراحت و تغذیه مناسب، درمان خواهد شد.علائم اصلی بیماری تب، زردی، تهوع، بی‌حالی، بی‌اشتهایی می‌باشد.
در این نوع از بیماری با مشاهده علائم بیماری هپاتیت در زنان باردار، باید بیمار تحت مراقبت پزشکی باشند تا از مشکلات احتمالی پیشگیری کند. هیچ واکسنی برای هپاتیت (E) تا کنون ساخته نشده است.
هپاتیت الکلی چیست؟
همان‌طور که از نام این بیماری مشخص است، این نوع از هپاتیت از اثرات سو مصرف مشروبات الکلی ایجاد می‌شود. الکل به‌مرورزمان باعث آسیب به بافت کبد شده و با تخریب سلول‌ها، باعث نارسایی کبد و سیروز کبدی می‌شود.
راه‌های تشخیص هپاتیت‌های ویروسی
- گرفتن شرح حال (تاریخچه) و معاینه فیزیکی بیمار
- آزمایشات عملکرد کبد (تعیین میزان کارآمدی کبد)
- آزمایش خون
- بیوپسی کبد (نمونه برداری از بافت کبد)
- سنوگرافی
آیا می‌توان هپاتیت ویروسی را درمان کرد؟
روش‌های درمانی بر اساس نوع هپاتیت، حاد یا مزمن بودن آن مشخص می‌شود. راه‌های پیشگیری از هپاتیت‌های ویروسی رعایت بهداشت، بالا بردن ایمنی بدن و تزریق واکسن می‌باشد. متاسفانه تا کنون برای هپاتیت (C، E) واکسنی ساخته نشده است.
نویسنده: داکتر معصومه پارسا
