سالپنژیت چیست؟
سالپنژیت به التهاب لوله‌های فالوپ که از تخمدان تا رحم کشیده می‌شود، اشاره دارد. این یک نوع بیماری التهابی لگن (PID) است که عفونت اندام‌های لگنی زنانه است و بیشتر در اثر عفونت‌های باکتریایی مقاربتی مانند کلامیدیا یا سوزاک ایجاد می‌شود.
سالپنژیت می‌تواند یک یا هر دو لوله فالوپ را درگیر کند و در صورت عدم درمان، می‌تواند عوارض طولانی مدتی را به دنبال داشته باشد.
لوله‌های فالوپ از رحم، یکی در هر طرف، و هر دو در نزدیکی تخمدان باز می‌شوند. در طی تخمک گذاری، تخمک آزاد شده وارد لوله فالوپ می‌شود و توسط موهای ریز به سمت رحم کشیده می‌شود.
سالپنژیت التهاب لوله‌های فالوپ است. تقریباً همه موارد ناشی از عفونت باکتریایی از جمله بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا است. التهاب باعث ترشح مایع اضافی یا حتی چرک در داخل لوله فالوپ می‌شود. عفونت یک لوله معمولاً منجر به عفونت لوله دیگر می‌شود، زیرا باکتری از طریق عروق لنفاوی مجاور مهاجرت می‌کند.
سالپنژیت یکی از شایع‌ترین علل ناباروری زنان است. بدون درمان سریع، عفونت ممکن است به طور دائمی به لوله فالوپ آسیب برساند، به طوری که تخمک‌های آزاد شده در هر چرخه قاعدگی نتوانند با اسپرم ملاقات کنند. اسکار و انسداد لوله‌های فالوپ شایع‌ترین عارضه طولانی مدت بیماری التهابی لگن (PID) است و به همین دلیل گاهی اوقات می‌توان از این وضعیت به عنوان (PID) نام برد. با این حال، اصطلاح (PID) شامل سایر عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان، مانند رحم و تخمدان‌ها می‌شود.
علائم سالپنژیت
سالپنژیت همیشه علامت دار نیست اما در برخی موارد ممکن است علائم زیر ظاهر شود :
- ترشحات بد بوی واژن
- ترشحات زرد رنگ واژن
- درد هنگام تخمک گذاری، قاعدگی یا رابطه جنسی
- لکه بینی بین قاعدگی
- کمر درد مبهم
- درد شکم
- حالت تهوع استفراغ
- تکرر ادرار
این وضعیت می‌تواند حاد باشد و به طور ناگهانی و شدید ایجاد شود یا مزمن بوده و برای مدت طولانی و با علائم بسیار ناچیز یا فاقد علائم ادامه داشته باشد.
علل سالپنژیت
در ۹ مورد از هر ۱۰ مورد سالپنژیت، باکتری عامل آن است. برخی از شایع‌ترین باکتری‌های مسئول سالپنژیت عبارتند از:
- کلامیدیا
- گنوکوک (که باعث سوزاک می‌شود)
- مایکوپلاسما
- استافیلوکوک
- استرپتوکوک
باکتری باید به دستگاه تناسلی زن دسترسی پیدا کند تا عفونت رخ دهد. باکتری‌ها را می‌توان به روش‌های مختلفی معرفی کرد. از جمله:
- رابطه جنسی
- قرار دادن (IUD) یا (دستگاه داخل رحمی)
- سقط جنین
- زایمان
- آپاندیسیت
عوامل خطر سبک زندگی سالپنژیت
عوامل سبک زندگی که به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سالپنژیت را در زنان افزایش می‌دهد عبارتند از:
- برقراری رابطه جنسی بدون کاندوم
- عفونت قبلی با یک بیماری مقاربتی
عوارض سالپنژیت
بدون درمان، سالپنژیت می‌تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از عوارض شود، از جمله:
- عفونت بیشتر: عفونت ممکن است به ساختارهای مجاور مانند تخمدان‌ها یا رحم سرایت کند.
- عفونت شرکای جنسی: شریک یا شرکای زن ممکن است باکتری را منقبض کرده و نیز عفونی شوند.
- آبسه لوله تخمدان: حدود ۱۵ درصد از زنان مبتلا به سالپنژیت دچار آبسه می‌شوند که نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند.
- حاملگی خارج از رحم: یک لوله فالوپ مسدود شده مانع از ورود تخمک بارور شده به رحم می‌شود. سپس جنین در داخل فضای محدود لوله فالوپ شروع به رشد می‌کند. خطر حاملگی خارج رحمی برای زنان مبتلا به سالپنژیت قبلی یا سایر اشکال بیماری التهابی لگن (PID) حدود یک در ۲۰ است.
- ناباروری: لوله فالوپ ممکن است تغییر شکل داده یا زخمی شود به حدی که تخمک و اسپرم نتوانند به هم برسند. پس از یک دوره سالپنژیت یا (PID) دیگر، خطر ناباروری در زنان حدود ۱۵ درصد است.
سالپنژیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص سالپنژیت شامل تعدادی آزمایش است، از جمله:
- معاینه عمومی – برای بررسی حساسیت موضعی و بزرگ شدن غدد لنفاوی
- معاینه لگن – برای بررسی حساسیت و ترشح
- آزمایش خون – برای بررسی تعداد گلبول‌های سفید و سایر عواملی که نشان دهنده عفونت هستند.
- سواب مخاطی – یک اسمیر برای کشت و بررسی در آزمایشگاه گرفته می‌شود تا بتوان نوع باکتری را شناسایی کرد.
- لاپاراسکوپی – در برخی موارد، ممکن است نیاز باشد لوله‌های فالوپ توسط یک ابزار باریک که از طریق برش‌های شکمی وارد می‌شود، مشاهده شود.
درمان سالپنژیت
درمان بستگی به شدت بیماری دارد، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی بیوتیک – برای ازبین بردن عفونت، که در حدود ۸۵ درصد موارد موفقیت آمیز است.
- بستری شدن در بیمارستان – از جمله تجویز داخل وریدی آنتی بیوتیک
- جراحی – اگر شرایط در درمان دارویی مقاومت کند.
نویسنده: داکتر معصومه پارسا
