پوکی استخوان از دست دادن آرام و تدریجی کلسیم و سایر مواد معدنی استخوانی است که منجر به تراکم کمتر و شکننده‌تر استخوان‌هایی می‌شود که مستعد شکستن و جمع شدن هستند. بیشتر زنان و مردان حتی نمی‌دانند که پوکی استخوان دارند تا زمانی که استخوانی را بشکنند. پوکی استخوان باعث می‌شود استخوان‌ها ضعیف‌تر و شکننده‌تر شوند. برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند. استخوان‌ها در اوایل دوران بزرگسالی شما تا اواخر دهه ۲۰ سالگی ضخیم‌ترین و قوی‌ترین هستند. از حدود ۳۵ سالگی به‌تدریج شروع به از دست دادن استخوان می‌کنید. این برای همه اتفاق می‌افتد، اما برخی از افراد به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند و استخوان را خیلی سریع‌تر از حد معمول از دست می‌دهند. این بدان معنی است که آن‌ها در معرض خطر بیشتری برای شکستگی هستند. چه کسانی در معرض خطر پوکی استخوان هستند پوکی استخوان می‌تواند مردان و زنان را درگیر کند. این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است، اما می‌تواند افراد جوان‌تر را نیز درگیر کند. زنان زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؛ زیرا تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی اتفاق می‌افتد مستقیماً بر تراکم استخوان تأثیر می‌گذارد. هورمون زنانه استروژن برای سلامت استخوان‌ها ضروری است. پس از یائسگی، سطح استروژن کاهش می‌یابد. این می‌تواند منجر به کاهش سریع تراکم استخوان شود. زنان در صورت داشتن موارد زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان هستند: یائسگی زودرس (قبل از ۴۵ سالگی) هیسترکتومی (برداشتن رحم) قبل از ۴۵ سالگی، به‌ویژه زمانی که تخمدان‌ها نیز برداشته شوند. عدم قاعدگی بیش از ۶ ماه در نتیجه ورزش بیش از حد یا رژیم غذایی زیاد عوامل خطر پوکی استخوان بسیاری از هورمون‌ها در بدن بر چرخش استخوان تأثیر می‌گذارند. اگر اختلال در غدد تولید‌کننده هورمون دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوکی استخوان باشید. اختلالات مرتبط با هورمون که می‌توانند باعث پوکی استخوان شوند عبارت‌اند از: پرکاری غده تیروئید کاهش میزان هورمون‌های جنسی (استروژن و تستوسترون) اختلالات غده هیپوفیز بیش‌فعالی غدد پاراتیروئید (هیپرپاراتیروئیدیسم) سایر عواملی که تصور می‌شود خطر پوکی استخوان و شکستگی استخوان را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از: سابقه‌ی خانوادگی پوکی استخوان سابقه والدین شکستگی لگن شاخص توده بدنی (BMI) ۱۹ یا کمتر استفاده طولانی مدت از قرص‌های استروئیدی با دوز بالا (این قرص‌ها به طور گسترده برای بیماری‌هایی مانند آرتریت و آسم استفاده می‌شوند) داشتن یک اختلال خوردن، مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی نوشیدن زیاد و سیگار کشیدن روماتیسم مفصلی مشکلات سوء جذب، مانند بیماری سلیاک و بیماری کرون برخی از دارو‌های مورد استفاده برای درمان سرطان سینه و سرطان پروستات که بر سطح هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد دوره‌های طولانی عدم تحرک، مانند استراحت طولانی مدت در رختخواب علائم و علل: علائم پوکی استخوان چیست؟ پوکی استخوان مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر علائمی ندارد. به همین دلیل است که پزشکان گاهی اوقات آن را یک بیماری خاموش می‌نامند. شما چیزی را احساس یا متوجه نخواهید شد که نشان دهنده پوکی استخوان باشد. شما سردرد، تب یا معده درد نخواهید داشت که به شما اجازه دهد متوجه شوید چیزی در بدن شما اشتباه است. رایج‌ترین «علامت» شکستن ناگهانی استخوان است، به‌خصوص پس از یک زمین خوردن کوچک یا تصادف جزئی که معمولاً به شما آسیب نمی‌رساند. حتی اگر پوکی استخوان به طور مستقیم علائمی ایجاد نمی‌کند، ممکن است متوجه تغییراتی در بدن خود شوید که می‌تواند به این معنی باشد که استخوان‌های شما قدرت یا تراکم خود را از دست می‌دهند. این علائم هشداردهنده پوکی استخوان می‌تواند شامل موارد زیر باشد: کاهش قد. خمیدگی تغییر در وضعیت طبیعی بدن شما (بیشتر خم شدن یا خم شدن به جلو). تنگی نفس (اگر دیسک‌های ستون فقرات به‌اندازه کافی فشرده شده باشند تا ظرفیت ریه شما کاهش یابد). کمردرد (درد در ستون فقرات کمری). ممکن است مشاهده تغییرات در ظاهر فیزیکی خود سخت باشد. یکی از نزدیکانتان ممکن است بیشتر تغییراتی را در بدن شما ببیند (به‌خصوص قد یا وضعیت بدن). مردم گاهی در مورد «کوچک شدن» افراد مسن با افزایش سن شوخی می‌کنند، اما این می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که باید برای آزمایش تراکم استخوان به پزشک مراجعه کنید. تشخیص: بعد از گرفتن تاریخچه و معاینات فیزیکی از بیمار برای تشخیص سریع پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان به کار می‌رود این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس، تراکم مواد معدنی استخوان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و می‌تواند میزان پوکی استخوان را تعیین کند. این تصویر‌برداری به‌خصوص برای زنان در دوران یائسگی یا با عوامل خطر پوکی استخوان توصیه می‌شود. توجه علائم پوکی استخوان در زنان جوان و مراجعه به پزشک برای ارزیابی‌ها و آزمایش‌های تشخیصی می‌تواند به تشخیص زودهنگام پوکی استخوان کمک کند. تشخیص به‌موقع این بیماری امکان مدیریت بهتر و اجتناب از پیامد‌های جدی‌تر را فراهم می‌آورد. پیشگیری: پیشگیری از علائم پوکی استخوان در زنان جوان مستلزم توجه به سبک زندگی، تغذیه، ورزش و پیگیری‌های پزشکی منظم است. با اتخاذ این راهکار‌ها، زنان می‌توانند به حفظ سلامت استخوان‌های خود کمک کرده و خطر شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان را کاهش دهند. درمان: درمان زودهنگام پوکی استخوان بسیار مهم است. هر چه بیمار برنامه درمانی را زودتر شروع کند نتایج بهتری به دست خواهد آمد. در درمان پوکی استخوان بر کاهش سرعت یا توقف از دست رفتن مواد معدنی، افزایش تراکم استخوان، پیشگیری از شکستگی استخوان‌ها، و کنترل درد ناشی از این بیماری تمرکز می‌شود. پزشک، بر مبنای برآورد میزان قرار داشتن شما در معرض خطر شکستگی استخوان طی ۱۰ سال آینده که با استفاده از اطلاعاتی مانند آزمایش تراکم استخوان انجام می‌شود، توصیه‌های درمانی خود را ارائه می‌دهد. معمولاً اگر خطر شکستگی بالا نباشد، در درمان پوکی استخوان از دارو استفاده نشده و در عوض بر شیوه زندگی، ایمنی و اصلاح عوامل افزایش‌دهنده خطر از دست رفتن استخوان تمرکز می‌شود. دارو درمانی هورمون درمانی رژیم غذایی ورزش و حرکات اصلاحی از جمله سایر درمان‌های پوکی استخوان است نویسنده: داکتر معصومه پارسا