تشخیص و مدیریت پرخاشگری در نوجوانان یکی از چالش‌های بسیار مهم در مسئله‌ی تربیت و آموزش آنها به شمار می‌رود. در دوره‌ی نوجوانی تغییرات جسمانی و روانی متعددی رخ می‌دهد که ممکن است به بروز رفتارهای پرخاشگرانه منجر شود. این رفتارها می‌توانند به دلیل فشارهای اجتماعی، تغییرات هورمونی یا مشکلات در روابط بین‌فردی و خانوادگی رخ دهد. شناسایی نشانه‌های اولیه پرخاشگری مانند عصبانیت‌های مکرر، تحریک‌پذیری زیاد و رفتارهای تهاجمی به والدین و مربیان کمک می‌کند تا به‌موقع و به‌درستی به این مشکلات واکنش نشان دهند. مدیریت مؤثر این رفتارها نیازمند ایجاد محیطی حمایتی و درک عمیق از نیازهای نوجوانان است. استفاده از تکنیک‌های مشاوره‌ی، گفتگوهای سازنده و ارائه‌ی الگوهای مثبت رفتاری می‌تواند در کاهش و کنترل پرخاشگری مؤثر باشد و به نوجوانان کمک کند تا با چالش‌های خود به شکل سالم‌تری مقابله و برخورد کنند. طبق تعریف پرخاشگری در نوجوانان این موضوع یکی از رفتارهای پیچیده و شایع است که می‌تواند بنا به دلایل مختلفی بروز کند. در دوره‌ی نوجوانی هورمون‌ها و تغییرات فیزیکی می‌توانند بر روی خلق‌وخوی فرد تأثیر بگذارند و او را به سمت رفتارهای پرخاشگرانه سوق دهند. همچنین فشار اجتماعی از جمله فشارهای همسالان و انتظارات خانواده می‌تواند موجب بروز حس ناامنی و استرس در نوجوانان شده که در نهایت به پرخاشگری منجر می‌شود. برخورد مناسب با پرخاشگری در نوجوانان نیازمند ایجاد محیطی حمایتگر و درک‌کننده است که در آن نوجوان بتواند احساسات و مشکلات خود را بدون اینکه ترس از قضاوت‌شدن یا طرد شدن داشته باشد به‌راحتی بیان کند. کمک به این افراد جهت یادگیری مهارت‌های مدیریت هیجان و حل مسئله می‌تواند به کاهش رفتارهای پرخاشگرانه‌شان کمک کند. علائم پرخاشگری در نوجوانان: تغییر در رفتار نوجوان ممکن است بدون دلیل واضح و به طور ناگهانی دچار عصبانیت، پرخاشگری و رفتارهای غیرمعمول شوند. این تغییرات می‌تواند شامل پرخاشگری کلامی و فیزیکی، به‌ویژه در موقعیت‌هایی که تهدید زا یا احساس نارضایتی کنند باشد. استفاده از زبان تهاجمی این نوجوانان ممکن است از زبان توهین‌آمیز، تهدیدآمیز و بی‌احترامی استفاده کنند. صحبت‌های توهین‌آمیز، نامناسب و تهدیدآمیز از نشانه‌های پرخاشگری است. رفتارهای خشونت‌آمیز از پرخاشگری نوجوانان می‌توان به اقدام به ضرب و شتم دیگران، تخریب اموال و آسیب‌زدن به احیاء و حتی خودشان اشاره کرد. این رفتارها می‌تواند شامل خشونت فیزیکی و کلامی باشد. کاهش عملکرد تحصیلی افت چشمگیر و مکرر در نمرات تحصیلی، کاهش علاقه به درس‌ها و ناتوانی در تمرکز می‌تواند از نشانه‌های پرخاشگری در نوجوانان باشد که این مشکلات معمولاً با افزایش رفتارهای پرخاشگرانه همراه است. اختلالات عاطفی نوجوان پرخاشگر ممکن است دچار اختلالات عاطفی مانند اضطراب، افسردگی و کمبود اعتمادبه‌نفس شود که این موارد از علائم پرخاشگری در نوجوانان محسوب می‌شود و این اختلالات می‌توانند تأثیر مستقیمی بر رفتار آنها داشته باشد. افزایش رفتارهای مخاطره‌آمیز نوجوانی که از خود پرخاشگری نشان می‌دهد ممکن است به فعالیت‌های خطرناک مانند مصرف مواد مخدر یا الکل روی بیاورد. این رفتارها می‌توانند نشانه‌های تلاش برای مقابله و رویارویی با احساسات منفی و یا درهم بودن حجم عظیمی از احساسات مختلف و جدید و یا تلاش برای فراموشی مشکلاتشان باشد. علاقه به انزوا تمایل به دوری از خانواده، دوستان و گروه‌های اجتماعی می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تلاش برای پنهان‌کردن مشکلات عاطفی و روانی‌شان باشد. انزوا و عدم تعامل اجتماعی می‌تواند به پرخاشگری منجر شود. رفتارهای پرخاشگرانه در محیط‌های عمومی بروز رفتارهای تهاجمی در مکان‌های عمومی، مکاتب یا سایر محیط‌های اجتماعی می‌تواند از علائم بارز پرخاشگری باشد و نیاز به توجه و مداخله دارد. علت پرخاشگری در نوجوانان علت پرخاشگری نوجوانان متفاوت بوده و به‌طورکلی به عوامل روانی، اجتماعی و بیولوژیکی مرتبط است. برخی از نوجوانان برای ابراز ناامیدی یا رهایی از احساس خشم ناشی از مشکلاتشان دست به خشونت می‌زنند. در این حالت شخص قادر به کنترل احساساتش نیست یا آنکه فرد خشونت را راهی برای اعمال کنترل دیگران و دستیابی به خواسته‌هایش می‌داند. در بعضی موارد دیگر نوجوان از خشونت برای انتقام‌گیری از کسانی که به او صدمه زده‌اند استفاده می‌کند. خشونت رفتاری است که در طول زندگی آموخته می‌شود و مانند تمام رفتارهای دیگر می‌توان آن را تغییر داد، اگرچه اینکه کار آسانی نخواهد بود. برای اینکه برخی از این علت‌ها را بشناسید در ادامه به‌صورت نکته‌وار به معرفی این دلایل می‌پردازیم: اختلالات یادگیری اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی یا ADHD اختلالات خلقی اختلالات سلوک اختلال اوتیسم اعتیاد حساسیت‌های غذایی آسیب‌های مغزی و یا ضربه‌های وارده به سر موارد فوق از جمله عواملی هستند که می‌توانند فرد را مستعد و یا مبتلا به پرخاشگری و رفتارهای خشونت‌آمیز کنند که در نسخه‌ی بعدی به توضیح و تفصیل آنها و برخی راهکارها در زمینه‌ی درمان و رفتار با این نوجوانان خواهیم پرداخت. نویسنده: مرضیه بهروزی «روانشناس بالینی»