آدنومیوز رشد سلول‌های بافت داخلی رحم است که هنگام مقاربت یا قاعدگی موجب درد بیشتر می‌شود. آدنومیوز در حقیقت زمانی اتفاق می‌افتد که بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم (اندومتر) شروع به رشد در دیواره‌های عضلانی رحم می‌کند. باعث ضخیم شدن و بزرگ شدن رحم می‌شود. می‌تواند باعث دو یا سه برابر شدن اندازه رحم شود.آدنومیوز می‌تواند باعث قاعدگی‌های دردناک، خونریزی شدید یا طولانی، قاعدگی همراه با لخته شدن، درد شکم/لگن، گرفتگی عضلات و رابطه جنسی دردناک شود.
علائم آدنومیوز
از هر ۳ زن مبتلا به آدنومیوز ۱ زن علائمی ندارد اما برخی افراد این علایم را تجربه می‌کنند:
- بزرگ شدن رحم
- احساس نفخ شکم، پری یا سنگینی
- خونریزی شدید در طول قاعدگی
- لکه بینی
- قاعدگی‌طولانی
- درد هنگام رابطه جنسی
- درد لگن
- گرفتگی شدید در طول قاعدگی
- حساسیت به لمس شکم
- ناباروری
علائم آدنومیوز با گذشت زمان بدتر می‌شود. خونریزی شدید قاعدگی ناشی از آدنومیوز، خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می‌دهد. کم‌خونی زمانی رخ می‌دهد که بدن شما گلبول‌های قرمز غنی از آهن کافی نداشته باشد. کم‌خونی ممکن است باعث شود که شما احساس خستگی یا سرما کنید.
آدنومیوز چقدر شایع است؟
بسیاری از افراد نمی‌دانند که آدنومیوز دارند زیرا این وضعیت همیشه علائمی را ایجاد نمی‌کند. شیوع دقیق آدنومیوز ناشناخته است. با این حال، محققان می‌دانند این امر در افرادی شایع‌تر است که روی رحم خود عمل کرده اند یا بیش از ۴۰ سال سن دارند. تقریباً ۲ تا ۵ درصد از نوجوانان با قاعدگی‌های شدید و دردناک، آدنومیوز دارند. محققان نمی‌دانند چرا برخی از افراد به آدنومیوز مبتلا می‌شوند یا علت آن چیست. با این حال، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که هورمون‌ها، ژنتیک یا التهاب ممکن است باعث آدنومیوز شوند.
علت آدنومیوز
علت دقیق این بیماری ناشناخته است، با این حال، با افزایش سطح استروژن همراه است. آدنومیوز معمولاً در دوره‌ی پساقاعدگی یا یائسگی (۱۲ ماه پس از آخرین قاعدگی زن) از بین می‌رود. این زمانی است که سطح استروژن کاهش می‌یابد. نظریه‌های مختلفی در مورد علت آدنومیوز وجود دارد، که عبارتند از:
- وجود بافت‌های اضافی در دیواره رحم قبل از تولد که در طول بزرگسالی رشد می‌کنند.
- رشد تهاجمی بافت‌های غیر طبیعی (به نام آدنومیوما) از طریق سلول‌های آندومتر که به سمت عضلات رحم پیشروی می‌کنند. این ممکن است به دلیل برشی باشد که در رحم هنگام جراحی ایجاد شده است (مانند زایمان به روش سزارین) یا در هنگام عملکرد طبیعی رحم.
- وجود سلول‌های بنیادی در دیواره عضلانی رحم
- التهاب رحمی که پس از زایمان رخ می‌دهد. التهاب ممکن است مرزبندی‌های معمول سلول‌های رحم را بشکند.
عوامل خطر آدنومیوز
همانگونه که ذکر کردیم علت مشخصی را پزشکان برای بروز این بیماری ارائه نداده اند با این حال اما عواملی وجود دارد که زنان را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد. این موارد عبارتند از:
- سن: اکثر زنان مبتلا به آدنومیوز در سال‌های آخر باروری خود هستند، یعنی بین ۳۵ تا ۵۰ سالگی. علائم اصلی آدنومیوز در دوره‌ی پسا قاعدگی (یائسگی) از بین می‌روند.
- زایمان: بسیاری از زنان مبتلا به آدنومیوز بیش از یک فرزند به دنیا آورده اند. هنگامی که جنین در دیواره رحم لانه گزینی می‌کند، بافت آندومتر می‌تواند به میومتر حمله کند. با این حال، برای تأیید این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز است.
- جراحی‌های قبلی: مطالعات نشان می‌دهد که جراحی‌های قبلی رحم، مانند سزارین یا اتساع و کورتاژ (D&C) می‌تواند آدنومیوز را بیشتر کند. تحقیقات در مورد این عامل خطر ادامه دارد.
تشخیص آدنومیوز
مراحل مختلفی برای تشخیص آدنومیوز وجود دارد:
- معاینه فیزیکی: معاینه فیزیکی اولین قدم در تشخیص آدنومیوز است. ما علائم بیمار را بررسی می‌کنیم و سپس رحم را لمس می‌کنیم. در صورت وجود آدنومیوز ممکن است حالت اسفنجی یا کروی داشته باشد. رحم تورم داشته و دو یا سه برابر حالت طبیعی خود است و شخص در مقابل لمس حساس می‌شود.
- سونوگرافی: مرحله بعدی برای بررسی علائم آدنومیوز، سونوگرافی است. سونوگرافی آزمایشات سریع و آسانی است که معمولاً می‌تواند در مطب پزشک انجام شود. در حالی که سونوگرافی ممکن است تصویری با وضوح بسیار بالا از میومتر ارائه نکند، می‌تواند به رد سایر بیماری‌ها مانند آندومتریوز یا فیبروم رحم کمک کند.
- MRI: یکی از بهترین ابزار تصویربرداری برای تأیید تشخیص آدنومیوز است. (ام آر آی) تصاویری با وضوح فوق‌العاده بالا ارائه می‌دهد و ضخامت محل اتصال آندومتر-میومتر را به ما نشان می‌دهد، بنابراین می‌دانیم که آیا بافت به هر دو لایه حمله می‌کند یا خیر.
آدنومیوز، آندومتریوز، فیبروم رحم
آدنومیوز، آندومتریوز و فیبروم رحم، همگی از اختلالات دستگاه تناسلی زنان هستند؛ آن‌ها علائم بسیار مشابهی ایجاد می‌کنند، بنابراین به راحتی می‌توان آن‌ها را اشتباه گرفت. با این حال، آن‌ها بیماری‌های متفاوتی هستند که نیاز به درمان‌های متفاوتی دارند.
- آدنومیوز زمانی رخ می‌دهد که بافت منتشر(گسترش یافته) آندومتر در دیواره رحم رشد کند.
- آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت آندومتر در خارج از رحم رشد کند. ممکن است روی لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، واژن یا روده رشد کند.
- فیبروم‌های رحمی در اثر تومورهای خوش خیم (توده‌های جامد سلولی که سرطانی نیستند) ایجاد می‌شوند که در قسمت‌های مختلف رحم رشد می‌کنند.
عوارض آدنومیوز
زنانی که در طول دوره قاعدگی خود خونریزی بسیار شدیدی دارند، در معرض خطر کم‌خونی هستند. کم‌خونی زمانی ایجاد می‌شود که از دست دادن خون منجر به گلبول‌های قرمز بسیار کمی در بدن شود، بنابراین بافت‌ها اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند. کم‌خونی می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- خستگی
- سرگیجه
- غش کردن
- سبکی سر
- تنگی نفس
آدنومیوز و بارداری
تحقیقات در مورد تأثیر آدنومیوز بر بارداری نشان می‌دهد که می‌تواند برتوانایی زنان برای باردار شدن تأثیر بگذارد؛ کسانی که قبلا دارای فرزند شده اند، بارداری دوباره برای آن‌ها دشوار است، همچنین کسانی که باردار هستند خطر زایمان زود‌رس و سقط جنین در آن‌ها بالا است.
آدنومیوز و سرطان
آدنومیوز به خودی خود باعث سرطان نمی‌شود؛ در واقع آدنومیوز هیچ خطر جانی ندارد، فقط می‌تواند باعث خونریزی‌های شدید و قاعدگی‌های دردناک شود و گاهی منجر به کیست و آبسه شود اما باعث سرطان نمی‌شود.
درمان آدنومیوز
درمان آدنومیوز شامل داروهای زیر است:
- ضد بارداری هورمونی
- داروهای غیرهورمونی
- داروهای ضد درد
- جراحی
درمان نظر به وضعیت بیمار با تشخیص پزشک انتخاب می‌شود. برخی از زنان با علائم خفیف انتخاب می‌کنند که آدنومیوز را تا زمان یائسگی به صورت غیر جراحی مدیریت کنند. زنان با علائم شدید نیاز به هیسترکتومی دارند.
زندگی با آدنومیوز
علائم اصلی آدنومیوز مانند خونریزی شدید قاعدگی و گرفتگی عضلات، با شروع یائسگی از بین می‌روند. با این حال، زنان یائسه ممکن است هنوز رحم بزرگ یا حجیم داشته باشند. اگر خونریزی شدید قاعدگی بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارد، مهم است که با پزشک صحبت کنید. درمان‌هایی وجود دارد که وضعیت را بهبود می‌بخشد. به یاد داشته باشید این شرایطی نیست که مجبور باشید با آن زندگی کنید.
نویسنده: داکتر معصومه پارسا
