در کمتر از دو هفته، برای دومین مرتبه شیعیان در هرات هدف حملات مسلحانه قرار گرفتند. در حمله مسلحانه روز جمعه (۱۰ قوس)، در شهرک جبرئیل هرات، دستکم شش تن از جمله دو زن شهید و دو تن دیگر زخمی شدند. در میان شهدا، دو روحانی شیعه به نام‌های «محمدتقی صادقی»، امام جماعت مسجد رسول اعظم (ص) و «محمدمحسن حامدی» امام جماعت مسجد حضرت ابوالفضل (ع) می‌باشند. گفته می‌شود که هدف اصلی در این حمله، این دو روحانی شیعه بوده‌اند. این در حالی است که در حدود یک هفته قبل در دوم قوس نیز دو روحانی شیعه به نام‌های «رجب اخلاقی» و «خادم حسین هدایتی» در یک حمله مشابه توسط افراد مسلح ناشناس در شهر هرات به شهادت رسیدند. در ماه میزان نیز یک روحانی دیگر بر اثر حمله مسلحانه به شهادت رسید. داعش خراسان، سلفیه تکفیری و برخی مخالفان امارت اسلامی افغانستان و برخی کشورها متهمان این جنایات اند.
نوع و ماهیت حملات علیه شیعیان هرات
تسلسل حملات مسلحانه علیه شیعیان در ولایت هرات، بیانگر دو موضوع است:
نخست اینکه این نوع حملات، یک واقعه امنیتی ساده نیست، بلکه دارای ماهیت هدفمند و تروریستی است؛
دوم اینکه، هدف‌گیری، نوع و همچنین تسلسل حملات بیانگر آن است که سازماندهی فکری و تصمیم سازمانی مشخصی پشت این حملات قرار دارد.
اهداف و عوامل حمله تروریستی علیه شیعیان هرات
بررسی و پیشینه حملات علیه شیعیان در ولایت هرات نشان می‌دهد که این حملات، عامل بسیط و واحد ندارند؛ بلکه تابع اهداف و متغیرهای مختلفی می‌باشند که مهمترین آنها موارد زیر هستند.
- ایجاد اختلافات مذهبی:
مدارای مذهبی بین پیروان مذاهب شیعه و سنی ساکن افغانستان همواره تحسین شده است اما با این وجود ایجاد اختلاف مذهبی از جمله ابزارهای قوی برای برهم زدن تعامل و تعادل اجتماعی و سیاسی در افغانستان بوده است. بررسی پیشینه حملات هدفمند علیه شیعیان در شهر هرات نشان می‌دهد که این اقدامات با هدف ایجاد اختلاف بین پیروان مذاهب شیعه و سنی در این منطقه صورت گرفته است. بازیگران مشخصی در ایجاد این نوع اختلافات مذهبی در ولایت هرات، واقع در همسایگی جمهوری اسلامی ایران، منافع استراتژیک دارند و این هدف خود را توسط سازمان‌های تروریستی و گروه‌های تکفیری دنبال می‌کنند.
- افراط‌گری محلی:
دومین عاملی که در حملات هدفمند علیه شیعیان هرات نقش دارد، افراطیت محلی در قبال شیعیان این ولایت است. یک نمونه از این افراطیت محلی، ملا عبدالمنان نیازی از رهبران شاخه انشعابی حکومت سرپرست، در حوزه جنوب غرب افغانستان بود که به دلیل ضدیت با فرهنگ شیعی و فرهنگ فارسی، علنا و عملا شیعیان هرات را هدف حملات هدفمند قرار می‌داد. لازم به ذکر است که در زمان جمهوریت این نوع اقدامات، مورد حمایت و استفاده سیاست‌ها و سیاستمداران داخلی قرار می‌گرفت. نیازی با حکومت غنی همکاری نزدیکی داشت و پس از این که در هرات توسط نیروهای امارت اسلامی به رهبری ملا هبت‌الله آخوندزاده زخمی شد، توسط حکومت وقت به کابل منتقل شد و در بیمارستان نظامی ارتش بستری شد.
- زیر سوال بردن امنیت در حکومت سرپرست:
یکی از عوامل مهم حملات هدفمند علیه شهروندان افغانستان، از گذشته تاکنون، زیر سؤال بردن توانایی دولت حاکم در بحث تأمین امنیت عمومی است. با این نگاه، حملات مجهول و تروریستی، دیگر یک حمله کور و بی‌هدف نیست، بلکه با هدف تضعیف اقتدار حکومت و یا تنبیه حکومت‌ها صورت می‌گیرد. با همین رویکرد است که احتمال دست داشتن برخی کشورها و یا گروه‌های مخالف حکومت امارت اسلامی در حوادث پیچیده امنیتی مانند حمله علیه شیعیان، برجسته می‌گردد. اگر حملات هدفمند علیه شیعیان هرات را مرتبط به این عوامل بدانیم، چگونگی سیاست داخلی و خارجی حکومت فعلی افغانستان به عنوان یک متغیر اساسی در افزایش یا کاهش این نوع ناامنی‌ها، اثرگذار است.
نتیجه
حکومت فعلی دیگر یک گروه نظامی نیست، بلکه جایگاه و نقش یک حکومت مسوول را برعهده دارد. بنابراین، تأمین امنیت شهروندان افغانستان مخصوصا شیعیان این کشور، مسوولیت اصلی حکومت فعلی افغانستان است. تداوم حملات علیه شیعیان، ادعا و اقتدار حکومت سرپرست را مبنی بر تأمین امنیت سراسری به صورت جدی زیر سؤال می‌برد.
از این رو، در شرایط کنونی بایسته است که دولت حاکم به این موضوع به صورت جدی ورود کند و تأمین امنیت شیعیان هرات را به صورت جدی و راهبردی در رأس اولویت‌های امنیتی افغانستان قرار دهد.
