فاطمه اختصاری؛ صدای خاموش‌ناپذیر زن

10 ساعت قبل
زمان مطالعه 4 دقیقه

فاطمه اختصاری در ۲۶ خرداد ۱۳۶۵ در ولسوالی کاشمر در ایران به دنیا آمد. دوران کودکی و نوجوانی خود را در شهر مشهد سپری کرد و در همین شهر تا مقطع کارشناسی در رشته‌ی «مامایی/قابلگی» به تحصیل پرداخت. سپس برای ادامه‌ی تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد به تهران آمد و بقیه‌ی سال‌های سکونت خود در ایران را در این شهر سپری کرد.

او در سنین نوجوانی در کنار سرودن شعر و نوشتن داستان، به فعالیت‌های هنری و فرهنگی دیگر نظیر گویندگی در رادیو، نقاشی و… به طور حرفه‌ای مشغول بود و همچنین رشته‌ی رزمی تکواندو را نیز دنبال می‌کرد. اما پس از ورود به دانشگاه در سال ۱۳۸۵و همچنین آشنایی با کارگاه‌های ادبی «سید مهدی موسوی» به شکل جدی و تمام وقت به ادبیات پرداخت.

در بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ آثار زیادی از او در نشریات به چاپ رسید و خود او هم مدتی سردبیری فصلنامه‌ی «همین فردا بود» را به عهده داشت که در نهایت این نشریه در سال ۱۳۸۸ توقیف شد. در این سال‌ها او هم‌چنین در تعداد زیادی از جشنواره‌های دانشجویی و آزاد حائز مقام شد و داوری چندین جشنواره مانند اولین جشنواره‌ی غزل پست‌مدرن و انتخاب آثار برای مجموعه‌هایی نظیر «گریه روی شانه‌ی تخم مرغ» را به عهده داشت.

او در این سال‌ها وبلاگ نویسی و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی را نیز دنبال کرد و هم‌چنین به چاپ مقالات گوناگون در حوزه‌های ادبی و اجتماعی پرداخت، مقالاتی نظیر «روزی که زن شدم»، «ترفندهای زبانی در غزل پست مدرن» و…

در چندین دوره وبلاگ او به عنوان موفق‌ترین و محبوب‌ترین وبلاگ‌های فارسی حائز رتبه شد اما در نهایت بنا به دستور قضایی فیلتر و سپس حذف شد.

اولین مجموعه‌ی او «یک بحث فمینیستی قبل از پختن سیب‌زمینی‌ها» با حذف و تعدیل بسیار در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شد و در روز دوم نمایشگاه جمع‌آوری و خمیر شد. این مجموعه بعداً با اضافه شدن حذفیات به صورت نسخه‌ی الکترونیک در اینترنت منتشر شد که مورد استقبال فراوانی قرار گرفت. در مهرماه همان سال او توسط وزارت اطلاعات دستگیر و پس از بازجویی‌های فراوان پس از مدتی کوتاه آزاد شد. پس از این اتفاق در طی سه‌سال چندین مجموعه‌ی مختلف از او نظیر «زنیدن در باران» و… به طور کامل غیرقابل چاپ اعلام شد و در واقع به شکل غیررسمی فاطمه اختصاری ممنوع الفعالیت شد.

اگرچه پس از دستگیری در سال ۱۳۸۹ او بالاجبار مدتی طولانی در شبکه‌های اجتماعی حضور نداشت، اما از فعالیت‌های ادبی و فرهنگی او کاسته نشد. هم‌کاری با خوانندگانی نظیر «شاهین نجفی»، «نوید زردی»، «یاسین صفاتیان»، «کاوه سوری» و… به عنوان شاعر و ترانه‌سرا، ساختن سه فیلم مستند stillدر کشور تایلند،the way (در کشور سوئد) و after me (در کشور آلمان)، حضور به عنوان یکی از شاعران زن نماینده‌ی ایران در فستیوال سوئد، همکاری با رادیو زمانه، مصاحبه‌ی مفصل با «سیمین بهبهانی»، برگزاری کارگاه‌های آموزشی شعر و… برخی از فعالیت‌های او در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ بوده است.

در سال ۱۳۹۱ و در جریان بازی‌های مقدماتی جام‌جهانی حضور او در ورزشگاه آزادی (در بازی ایران-کره جنوبی) با لباس پسرانه جنجال آفرین شد. انتشار چند عکس از حضور او، باعث حمایت مردم از این تابوشکنی و انعکاس آن در سایت‌هایی نظیر «میدل ایست آنلاین» و چند نشریه‌ی خارجی شد. اما خبرگزاری‌های وابسته به سپاه، نظیر باشگاه خبرنگاران جوان و دیگر سایت‌های امنیتیِ زنجیره‌ای به شدت علیه این حضور موضع گرفتند. از نکات جالب این بازی حضور زنان کره‌ای بدون محدودیت در ورزشگاه بود که این برخورد دوگانه با زنان ایرانی و کره‌ای چالش جدیدی را برای فدراسیون فوتبال ایجاد کرد.

پس از وقایع سال ۱۳۸۸ و حمایت «فاطمه اختصاری» از جنبش اعتراضی مردم (جنبش سبز) فشارهای نهادهای امنیتی بر او شدت گرفت. جلسات شعرخوانی، کارگاه، سخنرانی و… او با فشار گروه های اصولگرا تعطیل می‌شد و بارها در سایت‌ها و برنامه‌های تلویزیونی وابسته به سپاه «بیست و سی» مورد اتهام و حمله قرار گرفت.

در ۱۵ آذر ۱۳۹۲ «فاطمه اختصاری» در صفحه‌ی شخصی خودش در فیس بوک، خبر از ممنوع الخروج شدنش داد و در ۱۷ آذر ۱۳۹۲ ناپدید شد. پس از پیگیری های هنرمندان و مردم و فشارهایی که با انتشار نامه هایی توسط کانون نویسندگان ایران، انجمن جهانی قلم و… ایجاد شد اطلاعات سپاه دستگیری او را پس از حدود بیست روز به عهده گرفت و فاطمه اختصاری را پس از ۳۸ روز زندان انفرادی به قید وثیقه آزاد کرد.

در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ فاطمه اختصاری اجازه‌ی هیچ فعالیتی از جمله حضور در شبکه‌های اجتماعی، جلسات ادبی، برگزاری کلاس‌های آموزشی و… را نداشت. حتی با تهدیدات مکرر، مانع حضور او در نمایشگاه کتاب شدند و در ادامه‌ی این تهدیدات ماشین شخصی او را مورد حمله و تخریب قرار دادند.

آثار فاطمه اختصاری:

  • یک بحث فمینیستی قبل از پختن سیب‌زمینی‌ها ۱۳۸۹
  • کنار جاده‌ی فرعی ۱۳۹۲
  • منتخبی از شعرهای شاد به همراه چند عکس یادگاری ۱۳۹۴
  • Mezi pavoučími vlákny (در میان تارهای عنکبوت)
  • شنا کردن در حوضچه‌ی اسید ۱۳۹۵
  • مرده‌ای که مرده بود، یک نفس عمیق کشید ۱۳۹۶
  • بت بزرگ ۱۳۹۶
  • تبر ۱۳۹۷
  • نزدیکی ۱۳۹۹
  • Vi overlever ikke (زنده نمی‌مانیم)
  • Naken (برهنه)
  • Hun er ikke kvinne (زن نیست)

فیلم های اختصاری:

  • نزدیکی (ایران، ۱۳۹۱)
  • Still (تایلند، ۱۳۹۲)
  • The way (سوئد، ۱۳۹۲)
  • After me (آلمان، ۱۳۹۲)
  • Unpublishable (نروژ، ۲۰۲۱)
  • The biggest wish (ناتمام)

اشعار فاطمه اختصاری در دهه‌های گذشته بارها در مقالات پژوهشی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در بسیاری از مقالات و کتاب‌هایی که در ایران به مطالعه در زمینه‌ی غزل پست‌مدرن و غزل پس از انقلاب پرداخته‌اند، اشعار او از دیدگاه‌هایی نظیر سبک‌شناسی، فرم، بازی‌های زبانی و نوشتار زنانه مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

مریم کوچکی شلمانی، منتقد ادبی، مجموعه‌ی «منتخبی از شعرهای شاد به همراه چند عکس یادگاری» را متأثر از نظریات هر ۴ جریان غالب فمینیستی دانسته و عنوان می‌کند که «اگرچه قهرمان روایت‌ها در اشعار اختصاری، زن است؛ اما در تعدادی از روایت‌ها ما با شکل افراطی و شعارگونه‌ی نقطه‌نظرهای فمینیستی مواجه نیستیم.» اما اعظم سروری، مدرس دانشگاه، اشعار اختصاری را به‌خاطر نگاه اروتیک به زن نقد کرده و آن را دارای «اثرات سوء بر فکر و اندیشهٔ جامعه» می‌داند.

فاطمه همدانیان، منتقد ادبی، ضمن بررسی کتاب «یک بحث فمینیستی قبل از پختن سیب‌زمینی‌ها»، اختصاری را برجسته‌ترین شاعر زن غزل پست‌مدرن می‌داند و اشعار او را «جای حضور همه‌ی زنان ایرانی می‌داند که جایشان و تصویرشان تاکنون در قالبی تک‌بعدی در جامعه ارائه شده است.»

نویسنده: قدسیه امینی

لینک کوتاه : https://gowharshadmedia.com/?p=22897
اشتراک گذاری

نظرت را بنویس!

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش های مورد نیاز علامت گذاری شده اند *

نظرات
هنوز نظری وجود ندارد