نشر مکتوب وزارت تحصیلات عالی، مبنی بر مسدود شدن دانشگاه‌ها بر روی دختران رویای تحصیل هزاران دختر را نابود کرد. علی‌رغم این موضوع اما امید بازگشایی دانشگاه‌ها بر روی دختران با شروع سال تحصیلی جدید همچنان وجود داشت. اما مکتوب اخیر این وزارت مبنی بر آغاز سال تحصیلی آن هم صرف برای دانشجویان پسر، مهر دیگری بر دوام سرنوشت مبهم دختران دانشجو زد.
شماری از دختران دانشجو در صحبت با رسانه گوهرشاد می‌گویند که تاکنون برای آغاز سال تحصیلی در بهارسال ۱۴۰۲ امیدوار هستند. اما تاکید می‌کنند که در بدترین حالت ممکن و در صورت قطع امید از شروع دانشگاه‌ها دست به مهاجرت خواهند زد. هر چند عدم همکاری دانشگاه‌ها برای تهیه‌ی نمرات چند ساله‌ی تحصیل، دانشجویان دختر و وضعیت اقتصادی شان آن‌ها را در مسیر مبهمی قرار داده است.
حق مان؛ آرزوی مان شده
ناجیه مرادی دانشجوی سال چهارم رشته‌ی روزنامه نگاری است. او می‌گوید برای او دردآور است که صنفی‌های پسر او می‌توانند به دانشگاه بروند اما او اجازه‌ی حضور به دانشگاه را ندارد.
ناجیه مرادی می‌گوید: «من سال چهارم هستم و قرار بود که امسال را بخوانم و رسما فارغ‌التحصیل شوم. صنفی‌های پسر من که سه سال را با آنان زیر یک سقف درس خواندیم می‌توانند به دانشگاه بروند ولی من بخاطر جنسیت ام نمی‌توانم. آن‌ها فارغ‌التحصیل خواهند شد، اما من نه.»
خانم مرادی در وضعیت سردرگمی به سر می‌برد و در ادامه می‌گوید: «دلم به تمام آن ۱۸ ماه، شب و روز زحمت و تلاش‌هایم برای آمادگی امتحان کانکور و۳ سال درس دانشگاهم می‌سوزد که این همه هزینه کردم از وقت، پول و خوابم زدم، مهمانی‌ها را نرفتم. خودم را از محافل محروم کردم صرف به این جهت که در دانشگاه بهترین باشم و درس ام را به بهترین وجه ممکن بخوانم. اما حالا می‌گویند تو حق هیچی را نداری.»
خواهر کوچک ناجیه صنف دوازدهم مکتب است. او نیز بنابر دستور وزارت معارف از رفتن به مکتب محروم شده است. ناجیه می‌گوید که هنوز امیدوار است که با شروع فصل بهار دانشگاه‌ها باز شود تا بتواند فارغ‌التحصیل شود. آن‌گونه که او می‌گوید مصمم است تا در داخل کشور و یا خارج از آن درس اش را به پایان برساند.
ناجیه می‌گوید خانواده‌اش تصمیم گرفته است تا درصورت باز نشدن دانشگاه‌ها و مکاتب برای ادامه‌ی درس او و خواهرش کشور را ترک کند.
او در طی روزهای گذشته بسیار تلاش کرده است تا بتواند نمرات سه سال تحصیلی‌اش را از دانشگاه بدست آورد اما برایش حتی اجازه‌ی ورود به محوطه‌ی دانشگاه داده نشده است.
او می گوید: «رفتم دانشگاه به من گفتند تو حق نداری وارد دانشگاه شوی چون دختری. خوب من چه کنم؟ تحقیق کردم که با پول می‌شود از طریق وزارت نمرات سه ساله‌ام را بگیرم. واقعا خجالت آور است که برای بدست آوردن نتیجه‌ی تمام زحمت هایم باید پول بدهم.»
در همین حال بهشته یوسفی یکی دیگر از دانشجویان دختر که سال دوم رشته‌ی مدیریت آموزشی در بامیان است. می‌گوید، سال‌ها تمام مشقت مسیرهرات تا به بامیان و دوری از خانواده را به جان خریده است تا بتواند تحصیل‌اش را به پایان برساند. رویای او نیز چون هزاران دختر دانشجو اما نابود شد.
بهشته می‌گوید: «تمام هزینه‌های سفرهای تحصیلی ام را با دست‌دوزی و بافندگی مهیا می‌کردم، تا بتوانم به دانشگاه بروم. هزینه‌ی کلاس‌های آمادگی کانکور و تمام این‌ها را به عشق رفتن به دانشگاه خودم سخت کار کردم و پرداختم. شب‌ها زیر نور شمع خامک‌دوزی کردم تا بتوانم پول صنف آمادگی کانکور را بدست بیاورم. وقتی به دانشگاه قبول شدم خستگی تمام آن زحمت‌ها از تنم بیرون شد. خیلی خوشحال بودم. حالا سوالم این است که چطور وجدان شان قبول می‌کند که روی تمام این زحمت‌های مان خاک بریزند و دفن شان کنند؟»
او می‌افزاید: «با این‌که می‌دانم حکومت سرپرست نمی‌گذارد ما درس بخوانیم اما باز هم امید دارم؛ خدا را چه دیدی شاید شد؛ برای منی که اگر بخواهم برم یک کشور دیگه باید تمام پولش را خودم کار کنم، خیلی سخت است. واقعا من چقدر دیگه کار کنم تا بتوانم پول ویزا، پول دانشگاه و پول ماندن به آن‌جا را به دست بیاورم.»
نازنین یکی دیگراز دانشجویانی است که از تحصیل محروم شده است. او سال سوم رشته‌ی زراعت است. او می‌گوید اکنون در بدترین وضعیت روحی به سر می‌برد و ناامیدتر از هر زمان ممکن به زندگی‌اش ادامه می‌دهد.
نازنین اصالتا از ولایت غور است. به قول خودش دعای امسال اش بر سر سفره‌ی هفت‌سین بازگشایی دانشگاه‌ها به روی دختران خواهد بود.
او می‌گوید: «فقط دعا می‌کنم که دانشگاه‌ها بخیر به سر سال باز شود و من بتوانم دانشگاه‌ام را تمام کنم. من حالا فقط مصروف کارهای خانه هستم و این چیزی نیست که برایش برنامه‌ریزی کرده بودم.»
محرومیت تحصیل برای دختران تنها معضل دانشجویانی نیست که نتوانسته‌اند دانشگاه را به پایان برسانند زیرا آن‌هایی که درس دانشگاه را تمام کرده اند نیز با چالش مواجه هستند.
ملیحه سادات در یک قدمی فارغ‌التحصیلی رشته‌ی روزنامه‌نگاری قرار دارد. او می‌گوید که پایان‌نامه اش رو به تکمیل شدن است اما بخاطر مکتوب ممنوعیت تحصیل برای دختران، اجازه‌ی ورود به دانشگاه برایش داده نشده و نتوانسته است تا کنون از پایان‌نامه اش دفاع کند.
ملیحه می‌گوید: «پایان‌نامه ام را تکمیل کردم. همه چیز آماده است. رفتم دانشگاه مسوول درب ورودی دانشگاه به من گفت اگر کاری داری برو به یک مرد بگو بیاید و اسناد ات را به اداره ببرد اما تو اجازه نداری به دانشگاه داخل شوی.»
فراخوان بورسیه‌های تحصیلی
با فرمان مسدود شدن دانشگاه‌ها به روی دختران دانشجو، شمار زیادی از کشورها از جمله ایران، پاکستان، آمریکا و کشورهای اروپایی بورسیه‌های آنلاین و حضوری را به دختران دانشجوی باز مانده از تحصیل اهدا کردند و شمار زیادی از موسسات و نهادهای داخلی و خارجی نیز زمینه‌ی کورس‌های آموزش شماری از مهارت‌ها را به شکل آنلاین فراهم ساختند.
اما برای بهر‌مندی از شماری از بورسیه‌ها نیاز به نمرات دانشگاه و پاسپورت است که بخش اعظم دانشجویان دختر یا پاسپورت نداشتند و یا از سوی خانواده‌ها بنابر محدودیت‌ها نتوانستند از کشور خارج شوند و از این امتیاز نیز محروم شدند. همچنان دانشجویان دختر نتوانستند نمرات دانشگاه و یا مدرکی که ثابت کند که آن‌ها دانشجو هستند را تهیه کنند.
در آزمون کانکور ولایت هرات، امسال دستکم ۷ هزار متقاضی اشتراک کردند که از این میان چهار هزار و ۷۰۰ تن شان دختران بودند. دخترانی که با سپری کردن موفقانه‌ی کانکور اما هرگز شانس ورود به دانشگاه و نشستن به صندلی دانشجویی را تجربه نکردند. آن‌ها نیز جزو قربانیانی هستند که با بدترین شرایط ممکن مکتب را به پایان رساندند اما آرزوی ورود به دانشگاه برای شان همچنان آرزو باقی مانده است.
این در حالی است که تا ساعاتی دیگر سال ۱۴۰۲ هجری- شمسی آغاز خواهد شد و آرزوی هزاران دانشجو و دانش‌آموز دختر بازمانده از تحصیل این خواهد بود که مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران باز شود. هزاران آرزویی که هنوز امیدوارانه بیان می‌شوند و برآورده شدنش مشخص نیست.
گزارشگر: عاطفه علیزاده
