سرماخوردگی و آنفولانزا دو نوع از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی هستند که مستقیماً بر سیستم تنفسی انسان اثر می‌گذارند. این عفونت‌ها باعث التهاب و تحریک راه‌های تنفسی از جمله گلو، بینی، راه‌های هوایی و ریه‌ها می‌شوند. ویروس‌های مسئول این بیماری‌ها به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند و می‌توانند به سرعت در جمعیت‌های مختلف شیوع پیدا کنند. هر دو بیماری از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شوند، به‌ویژه زمانی که فرد بیمار سرفه، عطسه یا صحبت می‌کند.
تشخیص این دو بیماری از یکدیگر گاهی دشوار است، چرا که بسیاری از علائم آن‌ها مشابه است؛ با این حال، آنفولانزا معمولاً شدت بیشتری نسبت به سرماخوردگی دارد و با تب بالا، دردهای عضلانی و خستگی شدید همراه است. در حالی که سرماخوردگی به عنوان یک بیماری خفیف‌تر شناخته می‌شود که اغلب پس از یک هفته بهبود می‌یابد، آنفولانزا می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تری مانند ذات‌الریه، عفونت گوش یا تشدید بیماری‌های مزمن شود.
سرماخوردگی بیش از یک‌بار در سال برای بسیاری از افراد شایع است، به‌ویژه در فصل پاییز و زمستان. اکثر افراد بالغ معمولاً بین ۲ تا ۴ بار در سال به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند، در حالی که کودکان ممکن است بیشتر تحت تأثیر قرار بگیرند. در مقابل، آنفولانزا با شیوع کمتری همراه است و بسیاری از افراد در طول ۱۰ سال تنها چند بار به آن مبتلا می‌شوند. واکسن آنفولانزا یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از این بیماری است و به‌ویژه برای افراد در معرض خطر، از جمله سالمندان، زنان باردار و کسانی که بیماری‌های مزمن دارند، توصیه می‌شود.
علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا
سرماخوردگی و آنفولانزا علائم مشابهی دارند، اما دو وضعیت متفاوت هستند.
علائم سرماخوردگی عبارتند از:
- تب
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- ترشحات سبز یا زرد از بینی
- گلودرد
- سرفه
- عطسه
- احساس خستگی
- دردهای عضلانی
- سردرد
- چشمان اشک‌آلود
- علائم به‌تدریج ایجاد می‌شوند
- علائم خفیف است
علائم آنفولانزا عبارتند از:
- تب ناگهانی (۳۸ درجه سانتی‌گراد)
- گرفتگی بینی
- حالت تهوع
- لرز و تعریق
- احساس خستگی
- دردهای عضلانی به‌خصوص در پشت، پاها و بازوها
- سرفه
- سردرد
- کاهش اشتها
- علائم به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند
- علائم شدیدتر هستند
علل سرماخوردگی و آنفولانزا
بسیاری از ویروس‌ها می‌توانند باعث سرماخوردگی شوند، اما راینوویروس‌ها شایع‌ترین علت هستند. ویروس سرماخوردگی از طریق دهان، چشم یا بینی وارد بدن می‌شود. ویروس می‌تواند از طریق:
- قطرات در هوا هنگام سرفه، عطسه یا صحبت کردن فرد بیمار
- تماس دست‌به‌دست با فردی که سرماخورده است
- استفاده مشترک از اشیاء آلوده مانند ظروف، حوله، اسباب‌بازی یا تلفن
- دست زدن به چشم، بینی یا دهان پس از تماس با ویروس
آنفولانزا توسط ویروس‌های آنفلوانزای A، B یا C ایجاد می‌شود و از طریق هوا یا تماس با سطوح آلوده منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند از طریق قطرات تنفسی که هنگام سرفه، عطسه یا صحبت کردن فرد مبتلا منتشر می‌شود، به دیگران سرایت کند.
چگونه سرماخوردگی و آنفولانزا را درمان کنیم؟
برای درمان سرماخوردگی می‌توانید در خانه اقدام کنید، اما اگر علائم شدیدتر شد یا به‌نظر می‌رسد که علائم آنفولانزا به‌مرور بدتر می‌شوند، باید به پزشک مراجعه کنید.
روش‌های درمان:
- گرم نگه داشتن
- استراحت و خواب کافی
- استفاده از ایبوپروفن یا پاراستامول برای کاهش تب و درد
- نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات گرم
- خوردن سوپ و میوه‌های حاوی ویتامین C
- غرغره کردن آب‌نمک برای تسکین گلودرد
- دریافت واکسن آنفولانزا برای محافظت در برابر عوارض آن
عوامل خطر
برخی عوامل می‌توانند شانس ابتلا به سرماخوردگی و آنفولانزا را افزایش دهند:
- سن: نوزادان و کودکان خردسال بیشتر در معرض خطر هستند، به‌ویژه اگر در مراکز مراقبت از کودک باشند.
- سیستم ایمنی ضعیف: بیماری‌های طولانی‌مدت یا ضعف سیستم ایمنی خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.
- زمان سال: پاییز و زمستان دوره‌هایی هستند که احتمال سرماخوردگی بیشتر است.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار خطر ابتلا به سرماخوردگی را افزایش می‌دهد.
- قرار گرفتن در محیط‌های جمعی: حضور در مکان‌هایی مانند مدارس یا هواپیما احتمال ابتلا به سرماخوردگی را افزایش می‌دهد.
تشخیص
تشخیص سرماخوردگی معمولاً با معاینه فیزیکی و گرفتن تاریخچه پزشکی از بیمار انجام می‌شود. اما برای تشخیص دقیق آنفولانزا، آزمایش PCR (سواب بینی و گلو) ممکن است مورد نیاز باشد.
درمان
پس از مراجعه به پزشک و تشخیص قطعی، درمان بر اساس وضعیت و علائم فرد انجام می‌شود.
پیشگیری
برای پیشگیری از سرماخوردگی و آنفولانزا می‌توانید نکات زیر را رعایت کنید:
- شستن دست‌ها با آب گرم و صابون
- استفاده از دستمال برای پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه
- دور ریختن دستمال‌های مصرف‌شده در اسرع وقت
- خودداری از اشتراک حوله، فنجان و سایر وسایل شخصی
- پرهیز از تماس با چشم و بینی هنگام حضور در مکان‌های عمومی
- حفظ وزن و رعایت رژیم غذایی مناسب
- دریافت واکسن آنفولانزا برای پیشگیری از عوارض آن
نکات مهم در صورت ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا
ویروس‌های سرماخوردگی و آنفولانزا به‌راحتی به دیگران منتقل می‌شوند. با رعایت نکات بهداشتی می‌توانید از گسترش این ویروس‌ها جلوگیری کنید:
- شستن مرتب دست‌ها
- دوری از افرادی که علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا دارند
- پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه یا سرفه
- استراحت کافی برای کمک به بهبودی سریع‌تر
- استفاده از داروهای مسکن و ضدالتهاب با مشورت پزشک
تفاوت اصلی بین سرماخوردگی و آنفولانزا
اگرچه سرماخوردگی و آنفولانزا علائم مشابهی دارند، اما شدت و مدت زمان علائم آنفولانزا معمولاً بیشتر است. همچنین، آنفولانزا به سرعت بروز می‌کند و می‌تواند باعث مشکلات جدی‌تری مانند ذات‌الریه و عفونت‌های دیگر شود، در حالی که سرماخوردگی معمولاً یک بیماری خفیف‌تر است و در عرض یک هفته یا کمتر بهبود می‌یابد.
عوارض احتمالی آنفولانزا
آنفولانزا ممکن است به عوارض جدی‌تری منجر شود، به‌ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، افراد مسن و کودکان. این عوارض شامل موارد زیر است:
- ذات‌الریه: به‌ویژه در افراد با بیماری‌های مزمن ریوی یا افراد مسن
- عفونت گوش: به‌ویژه در کودکان
- التهاب عضلانی (میوزیت) و درد شدید عضلات
- عوارض قلبی: مانند التهاب عضله قلب (میوکاردیت)
- بدتر شدن شرایط مزمن موجود: مانند آسم یا بیماری‌های قلبی
توصیه‌های خاص برای کودکان و افراد مسن
- کودکان زیر ۶ ماه: این گروه نمی‌توانند واکسن آنفولانزا دریافت کنند، اما افرادی که با آن‌ها در تماس نزدیک هستند، باید واکسینه شوند تا از آن‌ها محافظت کنند.
- افراد مسن: سیستم ایمنی افراد مسن ضعیف‌تر است و آن‌ها در معرض خطر بیشتری برای عوارض آنفولانزا قرار دارند. واکسیناسیون و رعایت بهداشت شخصی در این گروه سنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نویسنده: داکتر معصومه پارسا
