درتازه‌ترین مورد محققان اعلام کرده‌اند که یک ژن جدید که به عنوان «ژن زبان» انسان شناخته می‌شود، می‌تواند صدای موش‌ها را زمانی که در DNA آنها قرار می‌گیرد، تغییر دهد. این ژن منحصر بفرد NOVA1 نام دارد. در حالی که تقریباً همه پستانداران دیگر دارای نوع یکسانی از این ژن در کد ژنتیکی خود هستند، در نسخه انسانی این ژن، یک تغییر کوچک در یک اسید آمینه مشاهده می‌شود.
محققان در دانشگاه راکفلر و آزمایشگاه کولد اسپرینگ هاربر در نیویورک اعلام کرده‌اند که این تغییر ظریف ممکن است نقش مهمی در منشأ زبان گفتاری و گسترش و بقای انسان‌های هوشمند ایفا کرده باشد. حتی نئاندرتال‌ها و دنیسوواها نیز این نوع ژن را نداشتند، که نشان می‌دهد این تغییر در چند صد هزار سال گذشته تکامل یافته است.
ژن‌های دیگری که به عنوان «ژن‌های زبان» پیشنهاد شده‌اند، مانند FOXP2که باعث تغییر صدای جیرجیر موش‌ها می‌شوند، در DNA نئاندرتال‌ها نیز یافت می‌شوند. بنابراین، اگرچه این ژن‌ها احتمالاً در منشأ زبان انسان نقش داشته‌اند، ممکن است مسوول موفقیت‌های تکاملی اخیر ما نباشند.
در ادامه آمده است، هنوز مشخص نیست که توانایی‌های زبانی خویشاوندان منقرض شده انسان‌ها چه بوده است، اما این تغییر اخیر در ژنوم انسان بسیار موفقیت‌آمیز ظاهر شده است. در بیش از ۶۵۰,۰۰۰ توالی DNA انسان، محققان تنها شش نفر را یافتند که نوع مدرن ژن NOVA1 را نداشتند.
در مورد منشأ زبان پیچیده انسان، NOVA1 «تازه‌وارد» محسوب می‌شود. ژنتیک‌دان ولفگانگ انارد که روی ژن FOXP2 کار کرده است، گفت: این ژن بخشی از یک تغییر تکاملی گسترده در انسان‌های مدرن اولیه است و به منشأ باستانی زبان گفتاری اشاره دارد.
رابرت دارنل، نورواونکولوژیست از دانشگاه راکفلر که از اوایل دهه ۱۹۹۰ روی این ژن و ارتباط آن با بیماری‌ها و عملکردهای ذهنی مطالعه کرده است، می‌گوید: NOVA1 ممکن است یک ژن واقعی زبان انسان باشد؛ البته قطعاً تنها یکی از تغییرات ژنتیکی خاص انسان است.
وقتی دارنل و تیمش به طور مصنوعی نوع انسانی NOVA1 را در موش‌ها ایجاد کردند، متوجه شدند که جیرجیر موش‌ها تغییر کرده است. موش‌های بالغ و بچه‌ها هنوز به همان میزان صدا تولید می‌کردند، اما الگوهای صوتی آنها تغییر کرده بود.
در مقایسه با موش‌های معمولی، بچه‌موش‌های اصلاح‌شده ژنتیکی جیرجیرهای فراصوتی با فرکانس بالاتری تولید می‌کردند. صدای آنها توجه مادرشان را بیشتر از صدای بچه‌موش‌های معمولی جلب نمی‌کرد، اما این صداها ممکن است نشان‌دهنده تلاش بیشتر برای تعامل اجتماعی باشد؛ هرچند ناموفق. موش‌های نر بالغ نیز در طول جفت‌یابی از صداهای با فرکانس بالاتر برای دلایل مشابه استفاده می‌کنند. وقتی موش‌های نر بالغ با نوع انسانی NOVA1 اصلاح ژنتیکی شدند، جیرجیر آنها در طول جفت‌یابی مانند بچه‌موش‌ها زیرتر نشد، بلکه صداهای آنها شامل هجاهای پیچیده‌تری شد.
دارنل توضیح می‌دهد: آنها با موش‌های ماده ‘به طور متفاوتی صحبت کردند’. می‌توان تصور کرد که چنین تغییراتی در صدا می‌تواند تأثیر عمیقی بر تکامل داشته باشد.
اینکه چرا موش‌ها با نوع انسانی NOVA1 صدای متفاوتی می‌دهند، معمایی است که دارنل و همکارانش مشتاق حل آن هستند. تیم آنها مشکوک است که نوع انسانی این ژن باعث تغییرات مولکولی در برخی قسمت‌های مغز در حال رشد جوندگان می‌شود – چه در مسیرهای صوتی مغز میانی و ساقه مغز و چه در مناطق تکامل‌یافته‌تر در قشر مغز که کنترل زیر و بمی و فرکانس صدا را بر عهده دارند.
ژن NOVA1 به عنوان یک «تنظیم‌کننده اصلی ژن» شناخته می‌شود زیرا در طول رشد بیش از ۹۰ درصد از ژن‌های دیگر انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این ژن پروتئینی به نام Nova-1 را رمزگذاری می‌کند که می‌تواند بخش‌هایی از RNA پیام‌رسان را هنگام اتصال به نورون‌ها برش داده و بازآرایی کند. این کار نحوه سنتز پروتئین‌ها توسط سلول‌های مغز را تغییر می‌دهد و احتمالاً تنوع مولکولی در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌کند.
وقتی دارنل و تیمش موش‌ها را با نوع انسانی NOVA1 «انسان‌گونه» کردند، تغییرات مولکولی در برش RNA در سلول‌های مغزی، به ویژه در مناطق مرتبط با رفتارهای صوتی، مشاهده کردند. دارنل می‌گوید: فکر کردیم، وای! این را انتظار نداشتیم. این یکی از آن لحظات واقعاً شگفت‌انگیز در علم بود.
برای دارنل، درک NOVA1 یک تلاش مادام‌العمر بوده است. تصور می‌شود که این ژن به تنظیم یادگیری در انسان کمک می‌کند و جهش‌های آن می‌تواند باعث اختلالات شدید روانی و ناهنجاری‌هایی در رشد حرکتی شود. نقش آن در رشد گفتار تازه در حال ظهور است، و اگرچه بسیاری از فرضیات هنوز باقی مانده است، اما احتمالات بسیار عمیق هستند.
