برونشیت، التهاب پوشش لوله‌های برونش است که هوا را به ریه‌ها می‌برد و از آن خارج می‌شود. افرادی که برونشیت دارند معمولاً مخاط غلیظی را سرفه می‌کنند که می‌تواند تغییر رنگ دهد. برونشیت ممکن است حاد یا مزمن باشد.
برونشیت حاد که اغلب از سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های تنفسی ایجاد می‌شود، بسیار شایع است. برونشیت مزمن، یک بیماری جدی‌تر، تحریک یا التهاب مداوم پوشش لوله‌های برونش است که اغلب به دلیل سیگار کشیدن است.
برونشیت حاد که سرماخوردگی قفسه سینه نیز نامیده می‌شود، معمولاً طی یک هفته تا ۱۰ روز بدون تأثیرات پایدار بهبود می‌یابد، اگرچه سرفه ممکن است برای هفته‌ها ادامه داشته باشد.
با این حال، اگر دوره‌های مکرر برونشیت دارید، ممکن است برونشیت مزمن داشته باشید که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. برونشیت مزمن یکی از شرایطی است که در بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) وجود دارد.
علائم برونشیت
برای برونشیت حاد یا برونشیت مزمن، علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرفه
- تولید مخاط (خلط) که می‌تواند به رنگ شفاف، سفید، خاکستری متمایل به زرد یا سبز باشد – به ندرت ممکن است با رگه‌های خون همراه باشد.
- خستگی
- تنگی نفس
- تب و لرز خفیف
- ناراحتی قفسه سینه
اگر برونشیت حاد دارید، ممکن است علائم سرماخوردگی مانند سردرد خفیف یا بدن درد داشته باشید. در حالی که این علائم معمولاً در حدود یک هفته بهبود می‌یابند، ممکن است سرفه‌های آزاردهنده‌ای داشته باشید که چند هفته طول می‌کشد.
برونشیت مزمن به عنوان سرفه‌ای مولد تعریف می‌شود که حداقل ممکن سه ماه طول بکشد و حملات مکرر حداقل برای دو سال متوالی رخ دهد.
اگر برونشیت مزمن دارید، احتمالاً دوره‌هایی دارید که سرفه یا سایر علائم شما بدتر می‌شود. در آن مواقع، ممکن است یک عفونت حاد در بالای برونشیت مزمن داشته باشید.
علل ایجاد بیماری برونشیت
برونشیت حاد معمولاً توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود، معمولاً همان ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی و آنفولانزا می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها ویروس‌ها را از بین نمی‌برند، بنابراین، این نوع دارو در اکثر موارد برونشیت مفید نیست. شایع‌ترین علت برونشیت مزمن، کشیدن سیگار است. آلودگی هوا و گرد و غبار یا گازهای سمی موجود در محیط یا محل کار نیز می‌تواند به این وضعیت کمک کند.
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به برونشیت را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- دود سیگار: افرادی که سیگار می‌کشند یا با یک فرد سیگاری زندگی می‌کنند در معرض خطر ابتلا به برونشیت حاد و برونشیت مزمن هستند.
- مقاومت کم: این ممکن است ناشی از یک بیماری حاد دیگر، مانند سرماخوردگی، یا یک بیماری مزمن باشد که سیستم ایمنی شما را به خطر می‌اندازد. بزرگسالان مسن، نوزادان و کودکان خردسال آسیب پذیری بیشتری نسبت به عفونت دارند.
- قرار گرفتن در معرض عوامل تحریک کننده در محل کار: خطر ابتلا به برونشیت در شما بیشتر است اگر در اطراف برخی از محرک‌های ریه مانند غلات یا منسوجات کار کنید یا در معرض بخارات شیمیایی قرار بگیرید.
- رفلاکس معده: حملات مکرر سوزش سر دل شدید می‌تواند گلو شما را تحریک کند و شما را مستعد ابتلا به برونشیت کند.
عوارض بیماری برونشیت چیست؟
اگرچه یک دوره برونشیت معمولاً جای نگرانی ندارد، اما در برخی افراد می‌تواند منجر به ذات الریه شود. با این حال، حملات مکرر برونشیت ممکن است به این معنی باشد که شما به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) مبتلا هستید.
برای جلوگیری چه باید کرد؟
برای کاهش خطر ابتلا به برونشیت، نکات زیر را دنبال کنید:
- از دود سیگار اجتناب کنید. دود سیگار خطر ابتلا به برونشیت مزمن را افزایش می‌دهد.
- واکسن بزنید. بسیاری از موارد برونشیت حاد ناشی از آنفولانزا، یک ویروس است. دریافت واکسن آنفولانزای سالانه می‌تواند از شما در برابر ابتلا به آنفولانزا محافظت کند. همچنین ممکن است بخواهید واکسیناسیونی را در نظر بگیرید که از برخی از انواع ذات الریه محافظت می‌کند.
- دست های‌تان را بشویید. برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های ویروسی، دست‌های خود را به طور مکرر بشویید و عادت به استفاده از ضدعفونی کننده‌های الکلی دست داشته باشید.
- از ماسک استفاده کنید. اگر مبتلا به (COPD) هستید، در صورت قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا بخار، و زمانی که می‌خواهید در میان جمعیت باشید، مانند هنگام مسافرت، ممکن است در محل کار از ماسک استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- در صورت سرفه به پزشک مراجعه کنید.
- اگر بیماری شما بیش از سه هفته طول کشید.
- اگر مانع خوابیدن شما می‌شود.
- همراه با تب بالاتر ۳۸ درجه سانتیگراد
- مخاط بد رنگ تولید می‌کند.
- سرفه‌های خونی با خس خس سینه یا تنگی نفس همراه است.
برونشیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما می‌تواند بر اساس سابقه سلامتی و علائم (تشخیص بالینی) تشخیص دهد که آیا برونشیت دارید یا خیر. آن‌ها به ریه‌های شما برای علائم احتقان گوش می‌دهند و مطمئن می‌شوند که خوب نفس می‌کشید. آن‌ها ممکن است شما را برای عفونت‌های ویروسی، مانند آنفولانزا یا (COVID-19) آزمایش کنند.
در چند روز اول بیماری، علائم برونشیت مشابه علائم سرماخوردگی است. پزشک شما برونشیت را با پرسیدن سوالاتی از بیماران در مورد علائم و انجام معاینه فیزیکی تشخیص می‌دهند. اگرچه آن‌ها به ندرت آزمایش‌های اضافی را تجویز می‌کنند، اما اگر تب داشته باشید، پزشک ممکن است برای رد کردن ذات الریه، عکس برداری از قفسه سینه را تجویز کند.
چگونگی درمان برونشیت؟
برای درمان برونشیت حاد و مزمن داروهای متنوعی تجویز می‌شود. برای تسکین درد و تب از داروهای ضد التهاب استفاده می‌شود. اما در صورت بروز علائمی مانند خس‌خس سینه، از داروهای گشادکننده برونش استفاده می‌شود. همچنین ممکن است از داروهای سرکوب کننده سرفه و یا مسکن استفاده شود.
- استراحت و دریافت مایعات فراوان
- نوشیدن مقدار زیادی آب که به شل شدن احتقان سینه کمک می‌کند.
- آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های ویروسی موثر نیستند، اما اگر پزشک مشکوک به عفونت باکتریایی باشد، ممکن است یکی را تجویز کند.
نویسنده: داکتر معصومه پارسا
