نکاتی که مردان باید در مورد قاعدگی زنان بدانند (۱)

1 سال قبل

زمان مطالعه 9 دقیقه

بدن زنان همیشه یکی از تابوترین موضوعات تاریخ بوده و سلامت و باروری آنان به طور گسترده مورد تحقیق قرار نگرفته است. یکی از موضوعاتی که خیلی به آن پرداخته نشده و در جامعه‌ی ما هنوز هم به عنوان تابو یاد می‌شود قاعدگی یا پریود زنان است. موردی که تاثیر قابل توجهی در بدن زنان داشته که می‌طلبد درست مدیریت شده و پیامدهای آن به درسی بررسی شود زیرا قاعدگی صرفا یک چرخه‌ی ساده و معمولی نیست. در حقیقت کل بدن یک زن را تشکیل می‌دهد و هر نوع بی‌توجهی به آن حتی احتمال مرگ را نیز به همراه دارد.

در حالی که پریود اساسا چرخه‌ی طبیعی بدن یک زن است و خبر از سلامت جسمی زن را می‌دهد و باید به آن به دید یک پدیده‌ی کاملا طبیعی و نرمال نگریسته شود، در افغانستان اما هنوز آن را یک تابو می‌پندارند. به دختران و زنان از همان نخستین لحظات آشنایی شان با پدیده‌ی پریود گوشزد می‌شود که این موضوع شرم آور بوده و نباید در مورد آن صحبت شود. تاکیدی که منجر به پنهان نگه داشتن آن شده و یک عصر ناآگاه شکل گرفته است.

قاعدگی چیست؟

هنگامی که یک دختر به سن بلوغ می‌رسد به دلیل ترشح هورمون‌ها تغییراتی در ساختمان‌های داخلی و خارجی بدن او ایجاد می‌شود. یکی از نشانه‌های این تغییر خون ریزی از واژن است. خون ریزی به دلیل تغیرات هورمونی (آزاد شدن استروژن و پروژسترون) از تخمدان‌ها در بدن صورت می‌گیرد.

در حقیقت پوشش داخلی رحم ریزش می کند و رحم ‌برای حمل جنین، یک لایه محافظتی ایجاد می‌کند تا در صورت شکل گرفتن لِقاح، از جنین محافظت کند.این اتفاق هر ماه می‌افتد هنگامی که لِقاح شکل نگیرد این لایه یا پوشش داخلی رحم مقاوت خود را از دست داده، ریزش می‌کند و ‌از طریق واژن از بدن خارج می‌شود. این عمل هر ماه در رحم انجام می‌شود و یک چرخه‌ی یک ماهه را شکل می‌دهد که بنام قاعدگی،عادت ماهوار، دوره یا پریود نامیده می‌‍شود.

شروع و ختم قاعدگی

دختران به طور معمول اولین قاعدگی خود را در بین سنین ۱۲ تا ۱۶ سال تجربه می‌کنند اما بدن هر فرد با دیگری متفاوت است لذا نمی‌توان سن مشخصی را برای شروع عادت ماهانه به دختران تعیین کرد. در دختران معمولا بعد از سن بلوغ رشد سینه‌ها و رویش مو در بدن اتفاق می‌افتد.

ختم پریود یا دوره‌ی پسا پریود را بنام (یائسگی) می‌گویند. زنان به طور عمده در بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سال به دوره‌ی پساپریود می‌رسند. در این دوره تولید تخمک نزد زنان متوقف می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید که آیا به دوره‌ی پسا پریود رسیده اید یا نه باید بگویم که بر اساس تحقیقات پزشکی در صورتی که زنان به مدت یک سال عادت ماهانه را تجربه نکرده باشد بناً به این دوره وارد شده و دیگر روند پریود نزد آنان متوقف شده است.

لازم به ذکر است که زنان در دوران بارداری عادت ماهانه را تجربه نمی‌کنند این بدان معنی نیست که عادت ماهانه نزد آنان متوقف شده است زیرا پس از سپری کردن دوره‌ی بارداری پریود نزد آنان مجددا آغاز خواهد شد.

ارتباط تخمک‌گذاری با عادت ماهانه

تخمک گذاری آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها است. همان هورمون‌هایی که باعث شکل گیری دیواره رحم می‌شوند، باعث خروج تخمک از یکی از تخمدان‌ها نیز می‌شوند. تخمک از طریق یک لوله نازک به نام لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند. اگر تخمک توسط یک سلول اسپرم بارور شود، به دیواره‌ی رحم می‌چسبد و با گذشت زمان به یک نوزاد تبدیل می شود اما اگر تخمک بارور نشود پوشش داخلی رحم شکسته شده و به شکل خون از طریق واژن از بدن خارج می‌شود.

علائم عادت ماهانه و سندرم PMSچیست؟

بیشتر زنان در چند روز آخر قاعدگی و چند روز اول قاعدگی که جریان خونریزی نیز شدیدتر است، علائم مختلفی را تجربه می‌کنند. شما ممکن است قبل از شروع و پس از شروع پریود علائم متعددی و متفاوتی را تجربه کنید. این علائم،PMS یا سندرم پیش از قاعدگی نام دارد. خوب است بدانید که برای پریود بیش از ۱۰۰ علامت عنوان‌شده است، بنابراین به احتمال زیاد علائم شما با دیگر زنان متفاوت باشد.

علائم و ناراحتی‌های مرتبط با قاعدگی نباید به حدی باشد که روند عادی زندگی شما را مختل کند و اگر چنین باشد باید حتماً جهت درمان و کنترل‌شان اقدام کنید. در برخی از زنان علائم پریود آن‌قدر شدید است که انجام وظایف عادی زندگی نیز دشوار می‌شود. عمده‌ترین علایم پریود قرار ذیل است:

۱- افزایش حساسیت سینه‌ها

۲- نفخ شکمی

۳- احتباس مایعات در بدن و تورم کلی اندام

۴- درد در عضلات

۵- احساس درد در مفاصل

۶- سردردهای میگرنی

۷- آکنه پوستی

۸- گرفتگی عضلات شکم

۹- ابتلا به اسهال و یبوست

۱۰- احساس درد در کمر

۱۱- تغییرات در الگوهای خواب، از جمله خستگی و مشکلات خواب

۱۲- کاهش سطح انرژی

۱۳- خستگی بدن

۱۴- اضطراب، بی قراری، یا احساس سرگیجه

۱۵- عصبانیت و تحریک پذیری غیرمعمول

۱۶- تغییرات در اشتها، از جمله افزایش میل به غذا، به ویژه برای شیرینی

۱۷- حالت غمگین یا ضعیف، که ممکن است شامل گریه یا گریه ناگهانی و غیرقابل کنترل باشد

۱۸- تغییرات سریع در خلق و خو و طغیان عاطفی

۱۹- کاهش میل جنسی

۲۰- مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن اطلاعات

لازم به ذکر است که زنان با استراحت، تغذیه‌ی مناسب، استفاده از کیسه آب گرم جهت گرم نگه داشتن بطن در دوره‌ی قاعدگی می‌توانند دردهای فیزیکی و ‌بطنی شان را کاهش دهند.

تغییر قاعدگی به مروز زمان

چرخه قاعدگی شما می‌تواند از سال‌های نوجوانی تا ۴۰ الی ۵۰ سالگی تغییر کند. هنگامی که برای اولین بار پریود می‌شوید طبیعی است که سیکل‌های طولانی‌تر داشته باشید و یا پریود‌های سنگین‌تری را تجربه کنید. از طرفی ممکن است نظم پریود شما تا سه سال طول بکشد. این چرخه از دوره‌ی نوجوانی سیکل‌های متفاوتی را سپری می‌کند تا در نهایت به جوانی چرخه‌ی آن منظم می‌شود. این چرخه اما به دلیل تغییر هورمون‌ها در زمان بارداری و یا شیردهی بار دیگر نظم آن تغییر خورده که کاملا طبیعی است زیرا پس از تعادل هورمون‌ها و برگشت به حالت عادی، روند عادت ماهانه نیز منظم خواهد شد. تغییر دیگری که سبب می‌شود بار دیگر چرخه‌ی قاعدگی دست‌خوش تغییر شود دوره‌ی پسا پریود یا یائسگی است. در این دوره زنان پریود نامنظمی را تجربه می‌کنند و با گذشت مدتی دیگر عادت ماهانه نزد آنان متوقف می‌شود.

قاعدگی منظم

متوسط طول یک سیکل قاعدگی ۲۸ روز است. با این حال اما طول یک چرخه می‌تواند از ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر باشد و همچنان طبیعی باشد. بیشتر افراد بین سه تا هفت روز پریود خونریزی دارند اما می تواند تا ۱۰ روز ادامه داشته باشد و همچنان طبیعی باشد.

پریودهای نامنظم

مدت و شدت خونریزی قاعدگی در زنان متفاوت است. اگر خونریزی ماهانه سنگین، طولانی و نامنظم باشد دچار پریود نامنظم یا منوراژی هستید. به طور معمول یک پریود نامنظم دارای علایم زیر است:

۱- پریودی که بیش از ۷ روز به طول می‌انجامد و یا به شکلی باشد که مجبور به تعویض پد یا تامپون بیش از یک بار در هر ساعت شوید.

۲- در صورتی که دوره‌های پریود شما کمتر از ۲۱ روز و یا بیشتر از ۳۵ روز فاصله داشته باشد.

۳- در صورتی که سه یا چند دوره‌ی متوالی پریود نشوید.

۴- در صورتی که مدت زمان بین چرخه‌ها بیش از نه روز و متفاوت باشد. به طور مثال، یک سیکل ۲۸ روزه، دوره‌ی بعدی ۳۷ روزه باشد و دوره‌ی بعدی ۲۹ روزه باشد.

۵- دوره‌هایی که با درد شدید، گرفتگی عضلات، حالت تهوع یا استفراغ همراه باشد.

۶- در صورتی که بعد از یائسگی یا بعد از رابطه جنسی و یا بین قاعدگی‌ها خونریزی و یا لکه‌بینی اتفاق افتد.

چرخه قاعدگی ممکن است همیشه قابل پیش‌بینی نباشد. این ممکن است مشکلی نداشته باشد. طبیعی است که تغییرات جزئی در طول سیکل داشته باشید یا دوره قاعدگی کمی سنگین‌تر یا سبک‌تر از دوره‎‌ی قبلی داشته باشید. بی‌نظمی‌های قاعدگی نسبتاً رایج هستند و لازم نیست بتوانید سیکل خود را تا روز دقیق پیش‌بینی کنید تا «طبیعی» در نظر گرفته شود.

اختلالات قاعدگی

به هر شرایطی که باعث تغییر در روند طبیعی پریود شود اختلال قاعدگی می‌گویند. اختلالات قاعدگی معمولا به دلایل مختلفی مثل استرس، قرص‌های ضدبارداری، پولیپ یا فیبروم رحم، اندومتریوز و … بروز می‌کند. برخی از اختلالت قاعدگی عبارت‌اند از:

آمنوره🙁 Amenorrhea) وضعیتی که در آن قاعدگی شما به طور کامل متوقف شده است. عدم وجود پریود به مدت ۹۰ روز یا بیشتر غیرطبیعی تلقی می‌شود مگر این‌که باردار، شیرده یا یائسه (که معمولاً بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد) باشید. اگر در سن ۱۵ تا ۱۶ سالگی یا در عرض سه سال پس از رشد سینه‌ها قاعدگی شروع نشده است، ممکن است آمنوره نیز داشته باشید.

الیگومنوره (Oligomenorrhea):‌ وضعیتی که در آن عادت ماهانه شما به ندرت رخ می‌دهد. شما ممکن است بیش از ۳۵ روز پریود باشید یا ۶ تا ۸ روز پریود در سال داشته باشید.

دیسمنوره:(Dysmenorrhea) اصطلاحی پزشکی برای پریودهای دردناک و دردهای شدید قاعدگی استفاده می‌شود. مقدار کمی ناراحتی در طول چرخه طبیعی است.

خونریزی غیر طبیعی رحمی: خونریزی غیرطبیعی رحمی خونریزی بین دوره‌های ماهانه، خونریزی طولانی مدت یا یک دوره بسیار سنگین است.

علت پریودهای نامنظم چیست؟

دلایل زیادی برای پریودهای نامنظم وجود دارد، از استرس گرفته تا مشکلات جدی‌تر و وجود برخی بیماری‌ها که همه می‌تواند عادت ماهانه را نامنظم سازد. برخی از این معضلات قرار ذیل اند:

آندومتریوز: آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت آندومتر در خارج از رحم شما رشد کند. بافت اغلب خود را به تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ می‌چسباند. اندومتریوز ممکن است باعث خونریزی غیرطبیعی، گرفتگی عضلات یا درد شدید قبل و در طول قاعدگی شود.

( PID) یک عفونت باکتریایی است که بر دستگاه تناسلی زنان تأثیر می‌گذارد. معمولاً توسط یک عفونت مقاربتی درمان نشده (STI) ایجاد می‌شود. باکتری‌ها وارد واژن می‌شوند و به رحم و دستگاه تناسلی فوقانی سرایت می‌کنند. علائم PID شامل ترشحات شدید واژن با بوی نامطبوع، پریودهای نامنظم و درد لگن است.

سندرم تخمدان پلی کیستیک: در سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، تخمدان‌های شما مقادیر زیادی آندروژن تولید می‌کنند که نوعی هورمون هستند. این هورمون از تخمک گذاری جلوگیری می کند یا به تاخیر می‌اندازد و باعث نامنظم شدن قاعدگی می شود. افراد مبتلا به PCOS ممکن است به طور کامل قاعدگی را متوقف کنند.

نارسایی اولیه تخمدان: این وضعیت در زنان زیر ۴۰ سال رخ می‌دهد که تخمدان‌های آن‌ها آن‌طور که باید عمل نمی‌کند و باعث پریود یا پریودهای نامنظم می‌شود که می تواند در طول درمان سرطان با شیمی درمانی و پرتودرمانی یا در صورت داشتن شرایط خودایمنی خاص رخ دهد.

اختلالات تیروئید یا غده هیپوفیز: کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار)، پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار) و سایر اختلالات تیروئید یا غده هیپوفیز بر هورمون‌های شما تأثیر می‌گذارد. این باعث می‌شود پریود شما نامنظم شود.

اختلالات خونریزی: اگر دچار خونریزی یا اختلال لخته شدن خون شوید، ممکن است خونریزی شدید قاعدگی را تجربه کنید.

سرطان رحم یا سرطان تخمدان: برخی از سرطان‌ها می‌توانند بر دوره قاعدگی فرد تأثیر بگذارند. تغییرات ممکن است شامل خونریزی شدیدتر از حد معمول یا عدم قاعدگی باشد.

قرص‌های ضد بارداری: اکثر قرص‌های ضد بارداری حاوی ترکیبی از هورمون‌ها هستند. این قرص‌ها با جلوگیری از ترشح تخمک از تخمدان‌ها از بارداری جلوگیری می‌کنند. مصرف یا خاموش کردن قرص‌های ضد بارداری می‌تواند بر قاعدگی تاثیر بگذارد. ممکن است تا شش ماه پس از قطع قرص‌های ضدبارداری، پریودهای نامنظم یا از دست رفته داشته باشید.

برخی داروها، عوارض بارداری یا شیردهی نیز ممکن است باعث نامنظم شدن پریود شما شوند. داروها، مانند استروئیدها یا داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده های خون).

سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم (تخمک بارور شده در خارج از رحم شما کاشته می‌شود).

جراحی، جای زخم یا انسداد در رحم، تخمدان‌ها یا لوله‌های فالوپ از دیگر دلایلی اند که باعث نامنظم شدن عادت ماهانه می‌شوند.

چه زمانی باید در مورد پریودهای نامنظم به پزشک مراجعه کنید؟

در صورت داشتن قاعدگی دردناک یا نامنظم یا هر یک از علائم زیر به داکتر مراجعه کنید.

۱- درد شدید (گرفتگی) در طول قاعدگی یا بین قاعدگی

۲- خونریزی شدید غیرمعمول

۳- ترشحات بد بو از واژن

۴- دوره‌ای که بیش از هفت روز طول بکشد

۵- خونریزی واژینال یا لکه بینی بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از یائسگی

۶- قاعدگی‌هایی که پس از داشتن سیکل‌های قاعدگی منظم بسیار نامنظم می‌شوند

۷- حالت تهوع یا استفراغ در طول قاعدگی