شانکروئید، یکی از انواع بیماری‌های مقاربتی است که می‌تواند از طریق رابطه جنسی از فرد آلوده به فرد سالم منتقل شود. این بیماری برای درمان نیازمند مراجعه به پزشک دارد و نمی‌توان سرخود آن را درمان کرد. شانکروئید یا زخم تناسلی، بیماری است که از طریق باکتری (Haemophilus ducreyi) ایجاد می‌شود. این باکتری وارد سیستم تناسلی می‌شود و اگر محیط مناسب باشد، ایجاد عفونت و سپس زخم می‌کند. این عفونت جنسی باعث ایجاد زخم‌های باز در آلت تناسلی می‌شود. زخم ممکن است خونریزی کند یا مایع مسری تولید کند که می‌تواند باکتری‌ها را در طول مقاربت دهانی، مقعدی یا واژینال پخش کند. شانکروئید ممکن است از تماس پوست به پوست با یک فرد مسری نیز سرایت کند.
بیماری شانکرویید کمتر در کشورهای پیشرفته دیده می‌شود و بروز آن در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه بیشتر است. شانکروئید به معنای زخم است و در زن و مرد دیده می‌شود. همچنین سنین مختلفی می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.
راه‌های انتقال شانکروئید
این بیماری به دو روش سرایت می‌کند. روش اول، ارتباط جنسی با فردی است که در نواحی تناسلی خود، زخم‌های باز دارد. روش دوم، زمانی است که مایع چرکی زخم از طریق هر نوع تماس فیزیکی به فرد دیگری منتقل شود. اگر به این بیماری مبتلا باشید، در صورت لمس زخم‌ها و بلافاصله دست‌دادن با فرد دیگر، ممکن است عفونت را به آن شخص انتقال دهید.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به شانکروئید هستند؟
هر کسی که با باکتری عامل این بیماری در تماس باشد، ممکن است به آن مبتلا شود. بااین‌حال، تشخیص این بیماری در مردان، محتمل‌تر از زنان است. شانکروئید در زنان، بیشتر وقت‌ها بدون علامت است یا فقط با زخم‌هایی در واژن آن‌ها ظاهر می‌شود. علامت قابل مشاهده در زن‌ها، تورم غدد لنفاوی است که اگر علائم یا مشکلاتی ایجاد نکند، ممکن است پزشک متوجه این بیماری نشود. در صورت مشاهده علائمی مانند زخم و تورم غدد لنفاوی، حتما با متخصص زنان مشورت کنید.
همچنان اگر به کشوری سفر می‌کنید یا در آن زندگی می‌کنید که این بیماری شایع‌تر است، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشید.
اگر یک مرد دگرجنس‌گرا هستید، خطر ابتلا به شانکروئید در شما افزایش می‌یابد.
سایر عوامل خطر برای شانکروئید عبارتند از:
- رابطه جنسی با کارگران جنسی
- اختلال مصرف مواد مخدر یا الکل
- هر چیزی که با اعمال جنسی پرخطر مرتبط باشد
- شرکای جنسی متعدد
علائم شانکروئید چیست؟
علائم ممکن است متفاوت باشد، اما معمولاً ممکن است پس از چند روز مواجهه با این بیماری شروع شود. مردان ممکن است متوجه یک برآمدگی کوچک و قرمز رنگ در اندام تناسلی خود شوند که ممکن است در عرض یک روز یا بیشتر به زخم باز تبدیل شود. زخم ممکن است در هر ناحیه از اندام تناسلی از جمله آلت تناسلی و کیسه بیضه ایجاد شود. زخم‌ها اغلب دردناک هستند.
زنان ممکن است برجستگی‌های قرمز در لابیا، بین لابیا و مقعد، یا روی ران‌ها ایجاد کنند. لابیاها چین‌های پوستی هستند که اندام تناسلی زن را می‌پوشانند.
پس از زخمی شدن یا باز شدن برجستگی‌ها، زنان ممکن است احساس سوزش یا درد در حین دفع ادرار یا اجابت مزاج داشته باشند. زخم‌ها دارای یک مرکز نرم هستند که به رنگ خاکستری تا خاکستری مایل به زرد با لبه‌های مشخص یا تیز است. در صورت لمس زخم ممکن است به راحتی خونریزی کند.
شایع‌ترین علائم شانکروئید که ممکن است در هر فردی رخ دهد:
- درد هنگام مقاربت جنسی یا هنگام ادرار کردن
- تورم در کشاله ران (جایی که قسمت پایین شکم و ران به هم می‌رسند)
- غدد لنفاوی متورم که می‌توانند از طریق پوست بترکند و منجر به آبسه‌های بزرگ یا جمع آوری چرک شوند که تخلیه می‌شوند.
تشخیص شانکروئید
تشخیص این بیماری ممکن است شامل نمونه برداری از مایعی باشد که از زخم تخلیه می‌شود. این نمونه‌ها برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند. پزشک شما همچنین ممکن است غدد لنفاوی در کشاله ران شما را از نظر تورم و درد معاینه کند.
توجه به این نکته مهم است که تشخیص شانکروئید به دلیل شباهت ظاهری آن به بیماری‌های مقاربتی مانند تبخال تناسلی و سیفلیس، گاهی اوقات می‌تواند تنها در معاینه بصری دشوار باشد. این دو بیماری مقاربتی اغلب باید از طریق آزمایش منبع مطمئن قبل از تشخیص شانکروئید، رد شوند.
درمان شانکروئید
شانکروئید ممکن است با دارو یا جراحی با موفقیت درمان شود.
- دارو: پزشک آنتی‌بیوتیک‌ها را برای ازبین بردن باکتری‌هایی که باعث زخم شما می‌شوند، تجویز می‌کند. آنتی بیوتیک‌ها همچنین ممکن است به کاهش احتمال ایجاد اسکار با بهبود زخم کمک کنند. پزشک شما بر اساس نیازهای بهداشتی شما تعیین می‌کند که کدام آنتی بیوتیک و دوز بهترین است. مهم است که آنتی بیوتیک را طبق تجویز پزشک مصرف کنید و کل دوره آنتی بیوتیک را مصرف کنید، حتی اگر متوجه شوید که زخم‌های شما شروع به بهبود کرده است.
- عمل جراحی: پزشک ممکن است یک آبسه بزرگ و دردناک در غدد لنفاوی شما را با سوزن یا از طریق جراحی تخلیه کند. این امر تورم و درد را با بهبود زخم کاهش می‌دهد.
این بیماری در صورت سپری کردن دوره‌ی کامل درمان، قابل درمان است. اگر همه داروها طبق تجویز پزشک شما مصرف شوند، زخم‌های شانکروئید ممکن است بدون ایجاد اسکار قابل توجه، بهبود یابد.
شرایط شانکروئید درمان نشده ممکن است باعث ایجاد اسکار دائمی در آلت تناسلی شود یا منجر به عوارض جدی در زنان شود.
اگر شانکروئید در شما تشخیص داده شود، در معرض خطر سایر بیماری‌های مقاربتی نیز هستید، بنابراین باید برای آن‌ها نیز آزمایش شوید.
افرادی که مبتلا به شانکروئید تشخیص داده می‌شوند نه تنها در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به HIV هستند، بلکه در معرض خطر بیشتری برای انتقال این بیماری نیز هستند. علاوه بر این، افرادی که اچ آی وی مثبت هستند و به شانکروئید مبتلا می‌شوند، دیرتر بهبود می‌یابند.
روش پیشگیری از شانکروئید چیست؟
شما می‌توانید با استفاده از کاندوم و سایر روش‌های بازدارنده در هنگام تماس جنسی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید. سایر اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
- استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی دهانی، واژینال و مقعدی
- محدود کردن تعداد شرکای جنسی و انجام رابطه جنسی ایمن‌تر
- اجتناب از فعالیت‌هایی که ممکن است احتمال ابتلای شما به شانکروئید یا سایر عفونت‌های مقاربتی (STI) را افزایش دهد.
- عدم ارتباط جنسی با فردی که زخم باز در ناحیه تناسلی و کشاله ران دارد.
- اطلاع‌رسانی به تمام شرکای جنسی در صورت ابتلا به این بیماری تا او نیز آزمایش و درمان شود.
- دوری از فعالیت‌های پر اصطکاک در رابطه جنسی و آگاهی از عوارض رابطه مقعدی
نویسنده: داکتر معصومه پارسا
