شبکه تحلیلگران افغانستان در گزارشی نوشته است که حکومت سرپرست بر این باور است که آن‌ها درگیر یک جنگ فکری می‌باشند و به نظر آنان، یک روند تاریخی طولانی بر افغانستان تحمیل شده و به این دلیل در دو سال گذشته به‌دنبال بازسازی و نوآوری در سیستم تحصیلات عالی بوده‌اند.
در این گزارش که زیر نام «دانشگاه تعریف شده توسط حکومت فعلی» نشر شده، آمده که چنین ذهنیت تغییرات سریع و بنیادی را به هدف بازنگری و شکل‌دهی مجدد تحصیلات عالی پس از سال ۲۰۰۱ ضروری نشان می‌دهد.
در ادامه آمده است که حکومت فعلی در دو سال گذشته به‌دنبال بازسازی و نوآوری سیستم تحصیلات عالی بوده است.
در گزارش آمده است که حکومت سرپرست از آغاز حاکمیت دوباره‌شان بر افغانستان، نهادهای جدیدی را برای ترویج موسسات دینی و برنامه‌های درسی را با تمرکز بر مطالعات دینی تغییر شکل داده‌اند.
شبکه تحلیلگران افغانستان تاکید کرد که حکومت فعلی به هدف تقویت نظام‌شان به‌دنبال آن است که با دین سالاری و ابزاری ساختن ساختار و برنامه‌های درسی و نظارت از دانشجویان، استادان و کارکنان در این بخش، حاکمیت خود را گسترش دهند.
این شبکه افزوده است که به این ترتیب آزادی محدودی که پس از سال ۲۰۰۱ ایجاد شده بود، در دانشگاه‌های تحت حاکمیت حکومت فعلی به سرعت ناپدید شده است.
در گزارش آمده است که حکومت فعلی قبل از ممنوعیت زنان از تحصیلات عالی در دسامبر ۲۰۲۲، نظارت بر رفتار و قوانین سخت‌گیرانه‌ای را در مورد ظاهر و رفتار دانشجویان دختر و پسر وضع کرده‌اند.
این در حالی است که ایجاد مدارس جهادی در دستور کار حکومت حکومت سرپرست قرار دارد.
مسوولان وزارت معارف حکومت فعلی گفته بودند که در هر ولایت یک «مدرسه بزرگ جهادی» و در سطح هر ولسوالی سه تا ده مدرسه ابتدایی جهادی بخشی از برنامه این وزارتخانه است.
پس از آغاز دوباره حاکمیت حکومت فعلی در افغانستان تاسیس و ساخت مدارس جهادی به یکی از فعالیت‌های اصلی رسمی دولتی و غیررسمی مبدل شده است.
همچنین نزدیک به دو سال است که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده است.
وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است.
این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند.
