کم‌خونی مشکلی است که در آن گلبول‌های قرمز سالم یا هموگلوبین کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌های بدن وجود ندارد. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز یافت می‌شود و اکسیژن را از ریه‌ها به سایر اندام‌های بدن می‌رساند. ابتلا به کم‌خونی می‌تواند باعث خستگی، ضعف و تنگی نفس شود.
انواع مختلفی از کم‌خونی وجود دارد. هر کدام علت خاص خود را دارند. کم‌خونی می‌تواند کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد. می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. کم‌خونی می‌تواند علامت هشداردهنده بیماری جدی باشد.
درمان کم‌خونی ممکن است شامل مصرف مکمل‌ها یا انجام اقدامات پزشکی باشد. خوردن یک رژیم غذایی سالم ممکن است از برخی اشکال کم‌خونی جلوگیری کند.
علائم
علائم کم‌خونی به علت و شدت کم‌خونی بستگی دارد. کم‌خونی می‌تواند آن‌قدر خفیف باشد که در ابتدا هیچ علامتی ایجاد نکند. اما علائم معمولاً پس از آن رخ می‌دهد و با بدتر شدن کم‌خونی بدتر می‌شود.
اگر بیماری دیگری باعث کم‌خونی شود، بیماری می‌تواند علائم کم‌خونی را پنهان کند. سپس یک آزمایش برای وضعیت دیگری ممکن است کم‌خونی را پیدا کند. انواع خاصی از کم‌خونی علائمی دارند که به علت آن اشاره می‌کنند.
علائم احتمالی کم‌خونی عبارت‌اند از:
خستگی.
ضعف
تنگی نفس.
پوست رنگ‌پریده یا زرد که ممکن است در پوست سفید بیشتر از پوست سیاه یا قهوه‌ای آشکار باشد.
ضربان قلب نامنظم.
سرگیجه یا سبکی سر.
درد قفسه سینه.
دست و پاهای سرد.
سردرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر خسته یا تنگی نفس هستید و دلیل آن را نمی‌دانید، به پزشک مراجعه کنید
سطوح پایین پروتئین در گلبول‌های قرمز که حامل اکسیژن هستند، به نام هموگلوبین، علامت اصلی کم‌خونی است. برخی افراد هنگام اهدای خون متوجه می‌شوند که هموگلوبین پایینی دارند. اگر به شما گفته شد که به دلیل هموگلوبین پایین نمی‌توانید خون اهدا کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید
علل کم‌خونی
کم‌خونی درست زمانی اتفاق می‌افتد که به هر دلیلی تعادل بین تولید و تخریب گلبول‌های قرمز به هم بریزد. در واقع هر اتفاقی که تأثیر منفی بر تولید و تخریب طبیعی گلبول‌های قرمز داشته باشد منجر به بروز کم‌خونی می‌شود. به‌طورکلی دو دلیل رایج کم‌خونی عبارت هستند از:
فاکتورهای مؤثر در کاهش تولید میزان گلبول‌های قرمز
فاکتورهای مؤثر در افزایش تخریب میزان گلبول‌های قرمز
انواع مختلف کم‌خونی علل مختلفی دارند.
خیلی چیزها می‌تواند باعث کم‌خونی شود. به‌عنوان‌مثال، کم‌خونی ناشی از فقر آهن شایع‌ترین نوع کم‌خونی است. اگر آهن کافی از غذایی که می‌خورید دریافت نکنید یا در اثر آسیب یا بیماری خون از دست بدهید، می‌توانید به این نوع مبتلا شوید
همان‌طور که گفتیم انواع مختلفی از کم‌خونی وجود دارد و هر نوع آن علائم مشخصی دارد. برخی از انواع رایج کم‌خونی عبارت‌اند از:
- کم‌خونی فقر آهن
- کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12
- کم‌خونی آپلاستیک
- کم‌خونی همولیتیک
- کم‌خونی فقر آهن
شایع‌ترین شکل منبع مورد اعتماد کم‌خونی، کم‌خونی فقر آهن است که بدن به دلیل کمبود آهن در بدن، گلبول‌های قرمز بسیار کمی تولید می‌کند. ممکن است در نتیجه ایجاد شود:
- رژیم غذایی کم آهن
- قاعدگی سنگین
- اهدای خون مکرر
- تمرینات استقامتی
- برخی از شرایط گوارشی، مانند بیماری کرون
- داروهایی که پوشش روده را تحریک می‌کنند، مانند ایبوپروفن
- می‌تواند علائمی از جمله:
- خستگی
- سبکی سر
- اندام‌های سرد
در صورت عدم مصرف مکمل‌های آهن، افراد باردار ممکن است به این نوع کم‌خونی مبتلا شوند. از دست دادن خون نیز می‌تواند باعث آن شود. از دست دادن خون ممکن است ناشی از خونریزی شدید قاعدگی، زخم، سرطان یا استفاده منظم از برخی مسکن‌ها، به‌ویژه آسپرین.
کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12
ویتامین B12 برای تولید گلبول‌های قرمز ضروری است. اگر فردی به‌اندازه کافی B12 مصرف یا جذب نکند، ممکن است تعداد گلبول‌های قرمز او پایین باشد.
برخی از علائم عبارت‌اند از منبع مورد اعتماد:
مشکل در راه رفتن
سردرگمی و فراموشی
مشکلات بینایی
اسهال
گلوسیت که زبانی صاف و قرمز است
کم‌خونی آپلاستیک
این وضعیت خونی نادر زمانی اتفاق می‌افتد که مغز استخوان نتواند به‌اندازه کافی گلبول‌های قرمز جدید تولید کند. اغلب در نتیجه یک بیماری خودایمنی است که به سلول‌های بنیادی آسیب می‌رساند. این با وجود داشتن سطح آهن طبیعی رخ می‌دهد. می‌تواند علائمی مانند منبع قابل‌اعتماد ایجاد کند: خستگی عفونت‌های مکرر بثورات پوستی به‌راحتی کبود می‌شوند
کم‌خونی همولیتیک
این نوع کم‌خونی زمانی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های قرمز سریع‌تر از آن چیزی که بدن بتواند گلبول‌های قرمز تولید کند از بین می‌رود. شرایط مختلفی می‌تواند باعث این امر شود، مانند بیماری‌های خودایمنی، عفونت‌ها، مشکلات مغز استخوان و شرایط ارثی مانند بیماری سلول داسی‌شکل و تالاسمی. کم‌خونی همولیتیک می‌تواند علائمی از جمله ضعف، زردی. تب، ادرار تیره درد شکم
پیشگیری:
بسیاری از انواع کم‌خونی‌ها در بدن قابل پیشگیری نیستند. اما شما می‌توانید از بروز کم‌خونی فقر آهن یا کم‌خونی ناشی از فقر ویتامین‌ها جلوگیری کنید. این کار به واسطه داشتن یک رژیم غذایی متعادل، متنوع و متناسب که گروه وسیعی از ویتامین‌ها و املاح را در اختیار بدن قرار می‌دهد، ممکن است
تشخیص:
معاینه فیزیکی و گرفته شرح‌حال و بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی
و انجام آزمایش cbc
آزمایش سایز و شکل گلبول‌های قرمز خون
در بعضی موارد خاص پزشک پس از تشخیص کم‌خونی ممکن است یک نمونه از مغز استخوان شما نیز بگیرد تا نوع کم‌خونی و علت آن مشخص شود.
درمان:
باتوجه‌به نوع کم‌خونی درمان انجام می‌شود.
