سازمان عفو بین‌الملل از دیوان بین‌المللی کیفری خواسته است که رسیدگی به خواسته‌های قربانیان جنایات «حکومت فعلی و سایر گروه‌های دخیل» در افغانستان را در اولویت قرار داده و تسریع کند. این سازمان با نشر بیانیه‌ای گفته است از آن جمله خواهان رسیدگی به جنایات جنگی است که علیه زنان و دختران، جامعه شیعه‌ و هزاره‌ و سایر اقلیت‌های مذهبی قبل و بعد از تسلط حکومت سرپرست در آگوست ۲۰۲۱ میلادی صورت گرفته است. در بیانیه آمده است که خواستار پیشرفت در تحقیقات این دیوان بین‌المللی در افغانستان است که باید به صورت علنی و شفاف گزارش شود تا امکان مشارکت معنادار گروه‌های محلی از جمله قربانیان فراهم شده و جنبه‌های گسترده‌تر مورد تحقیق قرار بگیرد. سازمان عفو بین‌‌الملل به نقل از سمیرتی سینگ، مدیر منطقه‌ای جنوب آسیای این سازمان نوشته است: «در نیم قرن گذشته فرهنگ معافیت از مجازات ارتکاب جنایات بنا به قوانین بین‌المللی، در افغانستان رایج بوده است.» وی تاکید کرد که دیوان کیفری بین‌المللی سال گذشته تصمیم گرفته است که پرونده جنابات جنگی افغانستان در دو دهه گذشته را از سر بگیرد. او افزود که این اقدام «امید واقعی» برای هزاران قربانی جنایات جنگی ایجاد کرده که دسترسی به «عدالت، حقیقت و غرامت» ممکن شود. سمیرتی سینگ می‌گوید که دیوان کیفری بین‌المللی «تنها راه» پیگیری عدالت و پایان بخشیدن به فرهنگ معافیت از مجازات در افغانستان است که هنوز کشوری در بحران است. در حالی سازمان عفو بین‌الملل خواهان رسیدگی به جنایت جنگی علیه زنان و دختران و هزاره‌ها در افغانستان می‌شود که با تسلط حکومت فعلی بر کشور زنان و دختران و هزاره‌ها با محدودیت‌های شدید مواجه شده‌اند.

با وجود ادامه‌ی وضع محدودیت‌های شدید بر آموزش و کار زنان و دختران افغان، شیرمحمد عباس استانکزی، معین سیاسی وزارت خارجه حکومت سرپرست گفت که مسدود ماندن دروازه مکاتب یکی از علت‌های اصلی فاصله گرفتن مردم و برخی از کشورها از حکومت فعلی است. آقای استانکزی طی برنامه‌ای در شهر کابل گفت که جامعه بی‌علم «تاریک» است. او تاکید کرد: «این حق هر کس است، حق طبیعی است که خدا و رسول برایش داده است، حقی است که طبیعت و جامعه داده است، چطور می‌شود کسی این حق را بگیرد. اگر کسی این حق را بگیرد، در مقابل افغان‌ها و مردم این کشور تجاوز آشکار و ظلم است.» او می‌گوید: «تلاش کنید که دروازه‌های آموزش را به‌روی همه باز کنید، امروز یگانه مشکل ما که با کشور خود یا همسایه و جهان داریم، بالای آموزش است و امروز اگر ملک ما از ما فاصله می‌گیرد، از ما ناراحت می‌شود یا از ما گله دارد، آن هم بالای همین آموزش است.» معین سیاسی وزارت خارجه حکومت سرپرست افزود که پیش از این نیز گفته بود، تحصیل چیزی است که هیچ فردی نمی‌تواند آن را از مردم بگیرد. این در حالی است که بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. کشورهای جهان همواره از این تصمیم حکومت سرپرست انتقاد کرده‌اند.

مسوولان محلی در ولایت پکتیا می‌گویند که یک شفاخانه ویژه زنان به هزینه ۱.۵ میلیون دالر به کمک مالی کمیته ناروی در این ولایت ایجاد شده است. دفتر مطبوعاتی مقام ولایت پکتیا در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که این شفاخانه ویژه زنان از سوی کمیته ناروی اعمار شده است. در ادامه آمده است که تمامی کارکنان این شفاخانه که برای زنان و کودکان خدمات ارائه می‌کنند، بانوان هستند. باشندگان محلی از ایجاد این شفاخانه استقبال کرده و آن را برای کاهش میزان مرگ‌ومیر مادران و کودکان موثر می‌دانند. باید گفت که این نخستین شفاخانه مختص بانوان در ولایت پکتیا می‌باشد که از سوی کمیته ناروی ایجاد شده است. در حالی این شفاخانه ویژه زنان در ولایت پکتیا ایجاد می‌شود که بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند.

رویا محبوب، رهبر تیم دختران ربات‌ساز افغانستان گفته است که نیروهای حکومت سرپرست فهیم عظیمی، فعال آموزش دختران و همکار این تیم را از حدود دو ماه به این‌سو، زندانی کرده‌اند. خانم محبوب در حساب کاربری ایکس خود نوشته است که حکومت فعلی فهیم عظیمی و شماری از همکاران بخش «DCF» این تیم را به تاریخ 25 میزان، به اتهام «کمک به خروج دختران تیم ربات‌ساز» و «سازماندهی اعتراض‌ها» بازداشت کرده است. وی تاکید کرد که نیروهای حکومت سرپرست شماری از آموزگاران زن و دانش‌آموزان این تیم را نیز بازداشت کرده بودند، اما دوباره آزاد کردند. او در ادامه نوشته است که آقای عظیمی مجوز فعالیت‌های آموزشی را داشت و در زمینه کمک‌های بشردوستانه نیز فعالیت داشته است. رویا محبوب در این پیامش نگفته است که چه تعداد از همکاران عظیمی در بند حکومت فعلی به سر می‌برند. رهبر تیم دختران ربات‌ساز افغانستان از یوناما و دیگر نهادهای بین‌المللی خواست تا برای رهایی فهیم و همکارانش فوراً اقدام کنند. وی افزوده است: «ما معتقدیم که آن‌ها مستحق آزادی فوری هستند، زیرا فداکاری تزلزل‌ناپذیر آنان به میهن‌شان مستلزم شناسایی و حمایت است.» این در حالی است که حکومت سرپرست از زمان تسلط دوباره‌شان بر افغانستان، افزون بر نظامیان حکومت پیشین، چندین تن از فعالان حقوق بشر و فعالان آموزش را در کشور بازداشت و زندانی کرده است. همچنین بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند.

کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهند‌گان (UNHCR) می‌گوید که تا اکنون حدود ۳.۲۵ میلیون تن در افغانستان بی‌جا شدگان داخلی هستند. این سازمان با نشر گزارشی گفته است که ۵.۵۳ میلیون شهروند اهل افغانستان نیز در کشورهای همسایه به‌سر می‌برند. در ادامه آمده است که نیازهای مردم در افغانستان به‌شدت افزایش یافته و پیش از وقوع زمین‌زمین‌لرزه‌ی ولایت هرات و آغاز روند اخراج اجباری پناه‌جویان افغان از پاکستان، حدود ۲۹.۲ میلیون افغان در سال ۲۰۲۳ نیازمند دریافت کمک‌های فوری بوده‌اند. در گزارش آمده است: «نیازها در افغانستان بسیار زیاد است. دو سوم جمعیت افغانستان در سال ۲۰۲۳ به کمک‌های بشردوستانه فوری نیاز داشته‌اند. این برآورد قبل وقوع از زمین لرزه‌های شدید در روزهای ۷، ۱۱ و ۱۵ اکتوبر ولایت هرات انجام شده بود.» یوان‌اچ‌سی‌آر تاکید کرد که زمین‌لرزه‌ی ولایت هرات ۴۸ هزار خانواده را تحت تاثیر قرار داده و حدود ۱۵۷ هزار آسیب‌دیده در این ولایت به کمک‌های فوری زمستانی نیاز دارند. براساس معلومات این گزارش، زمین‌لرزهای هرات دست‌کم ۱۰ هزار خانه را به‌گونه کلی و ۲۰ هزار و ۴۳۰ خانه دیگر را هم به‌طور قسمی تخریب کرده است. این سازمان بین‌المللی گفته است که در کنار این، اخراج ۴۲۰ هزار پناه‌جوی افغان از پاکستان به کشور، بحران بشری در افغانستان را افزایش داده است. کمیساریای عالی سازمان ملل همچنان از برنامه‌ای برای ادغام مجدد بازگشت کنند‌گان افغان خبر داده و می‌گوید که این طرح از محورهای اصلی فعالیت این نهاد در افغانستان است. باید گفت که یکی از عوامل مهم بی‌جا شدن خانواده‌ها در افغانستان جنگ‌های دو دهه اخیر عنوان شده است. در کنار جنگ‌های داخلی، فقر و بی‌کاری و خشک‌سالی‌های پیهم از دیگر عوامل آوره شدن مردم در افغانستان گفته شده است.

در ادامه‌ی وضع محدودیت‌های شدید از سوی حکومت سرپرست علیه زنان و دختران افغان، ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد می‌گوید که دادگاه بین‌المللی کیفری، تبعیض علیه زنان در افغانستان را به عنوان «جنایت علیه بشریت» بررسی کند. آقای بنت این اظهارات را در نشست «دوستان محافظه‌کار» بریتانیا که به‌گونه آنلاین برگزار شده بود، مطرح کرده است. وی در این نشست افزود که حکومت سرپرست باید در مورد آنچه در افغانستان جریان دارد، از سوی سازمان‌های بین‌المللی پاسخگو قرار داده شوند. او تاکید کرد: «من فکر می‌کنم در سطح بین‌المللی [حکومت سرپرست] باید پاسخگو شوند، دادگاه بین‌المللی اکنون روی مورد افغانستان تحقیق می‌کند. بعضی‌ها می‌خواهند از دیوان بین‌المللی کیفری برای تامین عدالت استفاده کنند، در این راستا شورای امنیت است که قدرت دارد و می‌تواند تحریم‌هایی را وضع کند، همچنان شورای حقوق بشر سازمان.» گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در این نشست گفت که کارزارهای جدی در سطح بین‌امللی برای به رسمیت شناختن آپارتاید جنسیتی به عنوان یکی از مصداق‌های «جنایت علیه بشریت» ادامه دارد. این در حالی است که پیش از این، دید‌بان حقوق بشر در گزارش جدید خود، فرمان‌های کتبی و شفاهی حکومت فعلی علیه زنان را مصداق جنایت علیه بشریت دانسته و از دادگاه بین‌المللی کیفری (لاهه) خواسته بود که در زمینه تحقیق کند. باید گفت که پس از تسلط حکومت فعلی بر کشور، زنان و دختران از فعالیت‌های سیاسی، آموزشی و اجتماعی منع شده‌اند. حکومت سرپرست همواره از قوانین خود برای تبعیض و حذف زنان از جامعه و ساختار اقتصادی افغانستان دفاع کرده و مدعی هستند که این محدودیت‌ها مطابق شریعت و خواست مردم افغانستان است.

مسوولان در فرماندهی پولیس ولایت سرپل می‌گویند که در اثر انفجار بمب دستی در این ولایت یک کودک جان باخته و دو تن دیگر زخمی شدند. دفتر مطبوعات فرماندهی پولیس سرپل با نشر خبرنامه‌ای گفته است که این انفجار در روستای «تغای‌خواجه» از مربوطات ولسوالی سانچارک این ولایت رخ داده است. در ادامه آمده است که در این رویداد یک کودک ۱۳ ساله جان باخته و دو کودک ۱۲ تا ۱۵ ساله‌ی دیگر نیز زخمی شده‌اند. پولیس سرپل تاکید کرد که کودکی به نام «سنجر فرزند شیرمحمد» جان باخته و «نویدالله فرزند گلاب‌الدین» و «بسم‌الله فرزند محمدرسول» باشندگان اصلی روستای تغایخواجه ولسوالی سانچارک نیز زخمی شده‌اند. در خبرنامه آمده است که کودکان این بمب دستی را از جای نامعلومی پیدا کرده و با آن مصروف بازی بوده‌اند که منفجر شده است. فرماندهی پولیس سرپل گفت که زخمیان این رویداد توسط نیروهای امنیتی این ولایت، به مرکز صحی سانچارک انتقال داده شده‌اند. افغانستان یکی از آلوده‌ترین کشورها به ماین است که در سراسر کشور پراکنده شده و همه ساله قربانیان زیادی از غیرنظامیان به ویژه کودکان می‌گیرد. براساس آمارهای موجود بیش از ۶۰۰ کیلومتر مربع خاک افغانستان ملوث به ماین و مهمات انفجاری است. با این وجود کمیته صلیب سرخ نیز گفته بود که در جریان سال گذشته‌ی میلادی ۹۹۵ نفر در نتیجه‌ی انفجار ماین و مهمات منفجرناشده در افغانستان کشته یا زخمی شده‌اند. از این میان، ۹۷ درصد غیرنظامیان و ۵۶ درصد از مجموع کل آنان، کودکان هستند که در پی ۴۵۰ انفجار ماین و مهمات منفجرناشده در افغانستان کشته یا زخمی شده‌اند. همچنین گفته شده که ۱۳ درصد از نفوس افغانستان از معلولیت رنج می‌برند.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد اعلام کرده است که اتحادیه اروپا ۲۵ میلیون یورو به این صندوق برای بهبود محیط‌های آموزشی مکاتب افغانستان کمک کرده است. یونیسف امروز (چهارشنبه، ۱۵ قوس) با نشر اعلامیه‌ای گفته است که بسیاری از مکاتب به اندازه‌ی کافی آموزگاران واجد شرایط، امکانات آب و بهداشت، مواد آموزشی و دیوارهای احاطه ندارند. در ادامه آمده است که کمک اتحادیه اروپا کیفیت زیرساخت موجود در ۳۸۵ مکتب ابتدایی دولتی را بهبود خواهد بخشید. یونیسف به نقل از رافائلا آیودیس، سرپرست نمایندگی اتحادیه اروپا در افغانستان نوشته است که صنف‌های درسی باید مانند خانه‌ی دوم برای کودکان احساس شود. او تاکید کرد که وقتی صنف‌های درسی مورد علاقه‌ی کودک و ایمن باشد، کودکان انگیزه‌ی یادگیری پیدا می‌کنند و تعدادشان نیز افزایش می‌یابند. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد افزود که حدود نیمی از کودکان در افغانستان در مکتب نیستند، و آنانی که در مکتب هستند، به کیفیت پایین یادگیری دسترسی دارند. یونیسف می‌گوید که بر اساس سروی خوشه‌ای در سال‌های۲۰۲۳-۲۰۲۲ میلادی، تنها ۱۳.۶ درصد از کودکان در صنف‌‌های دوم و سوم مهارت‌های ابتدایی خواندن را بدست آورده‌اند و تنها ۱۸ درصد آنان مهارت‌های اساسی حساب را یاد دارند. این نهاد سرمایه‌گذاری مستمر بر مکتب‌ها برای حمایت از دختران و پسران را مهم خوانده است. به گفته‌ی این سازمان: «آموزش همچنان یک چراغ امید برای دختران و پسران در افغانستان است.» در حالی یونیسف از کمک اتحادیه اروپا برای مکاتب افغانستان خبر می‌دهد که بیش از دو سال می‌شود که حکومت سرپرست دختران بالاتر از صنف ششم را در افغانستان از رفتن به مکتب منع کرده‌ است. وزارت تحصیلات عالی حکومت فعلی، زنان و دختران افغان را از تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی نیز بازداشته است. این اقدام حکومت فعلی باعث شده است که میلیون‌ها دانش‌آموز دختر از آموزش باز بماند. در کنار آن زنان از رفتن به‌ باشگاه‌های ورزشی، رستورانت‌ها، حمام‌های عمومی، معاینه توسط پزشکان مرد، سفر بدون محرم و کار در موسسات غیردولتی داخلی و بین‌المللی و حتی دفاتر سازمان ملل در افغانستان منع شده‌اند. علی‌رغم واکنش‌ها و محکومیت‌های جهانی، حکومت سرپرست تا اکنون از تصمیم‌شان درباره‌ی آموزش زنان و دختران عقب‌نشینی نکرده‌اند. حکومت فعلی کار زنان در ادارات دولتی و غیردولتی را نیز منع کرده است.