همزمان با روز جهانی مطبوعات، ریچارد بنت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان از حکومت سرپرست خواسته است که تمامی خبرنگاران بازداشت‌شده را آزاد کنند. آقای بنت امروز (شنبه، ۱۳ ثور) با نشر پیام تصویری در حساب کاربری ایکس خود گفته است که پس از تسلط دوباره‌ی حکومت فعلی بر افغانستان، خبرنگاران با خشونت و بازداشت مواجه شده‌اند و رسانه‌ها سانسور شده و به‌سوی تعطیلی سوق یافته‌اند. وی تاکید کرده است که زنان خبرنگار به دلیل جنسیت‌شان بیش از دیگران در معرض خطر و بدرفتاری قرار دارند. همچنین او در ادامه از جامعه‌ی جهانی خواستار حمایت از خبرنگاران افغانستانی در تبعید شده و تاکید کرده است که حکومت فعلی باید به آزادی رسانه‌ها احترام بگذارند. در همین حال، یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل در افغانستان نیز اعلام کرده است که رسانه‌های آزاد و مستقل در افغانستان در حال فرسایش‌اند. این نهاد بین‌المللی هشدار داده است: «چالش‌های فرا راه رسانه‌‌ها از اعمال محدودیت‌ها توسط مقامات حاکم گرفته تا معضلات اقتصادی و مالی، دسترسی شهروندان به اطلاعات حیاتی را به ‌طور جدی با خطر مواجه ساخته است.» همچنین مرکز خبرنگاران افغانستان نیز در گزارش سالانه خود اعلام کرده بود که حدود ۱۰ تن از خبرنگاران در زندان‌های حکومت فعلی به‌سر می‌برند. این مرکز گفته است که هفت نفر از آنان از هفت ماه تا سه سال زندان محکوم شده‌اند.

یوناما یا دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد برای افغانستان به مناسبت روز جهانی مطبوعات اعلام کرده است که رسانه‌های آزاد و مستقل در کشور در حال فرسایش هستند. یوناما امروز (شنبه، ۱۳ ثور) با نشر اعلامیه‌ای گفته است: «چالش‌های فرا راه رسانه‌‌ها از اعمال محدودیت‌ها توسط مقامات حاکم گرفته تا معضلات اقتصادی و مالی، دسترسی شهروندان به اطلاعات حیاتی را به ‌طور جدی با خطر مواجه ساخته است.» رزا اوتونبایوا، رییس یوناما در این اعلامیه تاکید کرده است: «وجود یک بخش رسانه‌ای متنوع و سالم، برای شفافیت، اعتماد عمومی و حکومت‌داری خوب ضروری است. اما در افغانستان شاهد فرسایش تدریجی رسانه‌های آزاد و مستقل هستیم.» وی هشدار داده است که خبرنگاران در معرض خطر بازداشت، شکنجه و زندان قرار دارند. رییس یوناما برای افغانستان افزوده است که زنان خبرنگار به‌ویژه با خطرات و موانع نابرابر مواجه‌اند. وی تاکید کرده است: «روز جهانی آزادی مطبوعات یادآور نقش مهم خبرنگاران و رسانه‌ها در افغانستان می‌باشد. رسانه‌‌ها بنیاد یک جامعه آگاه و پویا را تشکیل می‌دهند و از نقش‌‌شان باید حفاظت صورت گیرد.» در اعلامیه یوناما آمده است: «به دلیل بحران اقتصادی در افغانستان، رسانه‌ها در کشور از بابت کاهش چشمگیر در میزان کسب درآمد متاثر گردیده‌اند که این امر منجر به ختم فعالیت رسانه‌های متعدد گردیده است. بر علاوه، انفاذ محدودیت‌‌های گسترده‌ از سوی مقامات حاکم باعث گردیده است تا دست اندرکاران حرفه‌ای در عرصه رسانه‌‌ها با تهدید، بازداشت، شکنجه و بدرفتاری مواجه گردند، در حالیکه خبرنگاران زن به گونه خاص از خطرات و موانع بیشتر متاثر گردیده‌اند.» در همین حال، سازمان گزارشگران بدون مرز روز گذشته با انتشار گزارشی درباره وضعیت آزادی مطبوعات در جهان اعلام کرده است که افغانستان از میان ۱۸۰ کشور، در جایگاه ۱۷۵ قرار دارد. همچنین در آستانه روز جهانی آزادی رسانه‌ها (سوم می)، مرکز خبرنگاران افغانستان از تشدید محدودیت‌ها بر آزادی رسانه‌ها و بازداشت خبرنگاران در کشور ابراز نگرانی کرده و می‌گوید که آزادی رسانه‌ها تحت حاکمیت حکومت سرپرست به طور جدی مختل شده است.

کمیته بین‌المللی صلیب سرخ درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که در ۱۸ ماه گذشته، نزدیک به یک میلیون مهاجر افغان از پاکستان اخراج شده‌اند. این کمیته روز (جمعه، ۱۲ ثور) با نشر گزارشی گفته است که تنها در ماه اپریل سال جاری میلادی، ۱۴۵ هزار مهاجر از پاکستان اخراج شدند. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ تاکید کرده است که مهاجران پس از بازگشت، در کمپ‌ها با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند؛ به‌گونه‌ای که حتا تا چهار خانواده در یک چادر اسکان داده می‌شوند. در گزارش آمده است که روزانه چهار تا شش هزار تن وارد کشور می‌شوند و این موج بازگشت، فشار زیادی بر خدمات بهداشتی و منابع غذایی وارد کرده است. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ برای رسید‌گی به نیازهای بازگشت‌کننده‌گان، ۲۵ میلیون فرانک سوئیس درخواست کمک کرده است. در حالی‌ که پاکستان و ایران اقدام به اخراج جمعی مهاجران افغانستانی کرده‌اند، حکومت سرپرست آمادگی لازم برای پذیرش بازگشت‌کنندگان را ندارند. این در حالی است که پاکستان از اول اپریل اخراج اجباری مهاجران افغانستانی که دارای کارت شهروندی افغانستان (پی‌اوآر) و (آی‌سی‌سی) استند را آغاز کرد. با آغاز این روند نگرانی‌ها از افغانستانی‌ها در معرض خطر نیز افزایش یافته است. به ویژه زنان و دختران که در افغانستان از حقوق ابتدایی خود محروم اند و شماری از آنان پس از حاکمیت طالبان به دلیل محدودیت‌های موجود بر زنان و دختران به این کشور پناهنده‌ شده‌ بودند. پیش این نیز، شماری از نهادهای حقوق بشری از اخراج اجباری مهاجران افغانستانی از پاکستان و سرنوشت نامعلوم آنان در حاکمیت حکومت سرپرست ابراز نگرانی کرده و از دولت پاکستان خواسته بودند که این روند را متوقف کنند.

در آستانه روز جهانی آزادی رسانه‌ها (سوم می)، مرکز خبرنگاران افغانستان از تشدید محدودیت‌ها بر آزادی رسانه‌ها و بازداشت خبرنگاران در کشور ابراز نگرانی کرده و می‌گوید که آزادی رسانه‌ها تحت حاکمیت حکومت سرپرست به طور جدی مختل شده است. مرکز خبرنگاران افغانستان با نشر گزارشی گفته است که یافته‌های این مرکز نشان می‌دهد که از ماه می ۲۰۲۴ میلادی تا اکنون، دست‌کم ۲۱۵ مورد نقض آزادی رسانه‌ها ثبت شده است که شامل ۱۷۵ مورد تهدید مستقیم و غیرمستقیم و ۴۰ مورد بازداشت خبرنگاران است. در ادامه آمده است که این آمار در مقایسه با دوره‌ی پیشین (می ۲۰۲۳ تا می ۲۰۲۴) افزایش ۵۸ درصدی را نشان می‌دهد. مرکز خبرنگاران تاکید کرده است که از میان خبرنگاران بازداشت‌شده، ۱۰ نفر همچنان در زندان به‌سر می‌برند و هفت نفر از آنان از هفت ماه تا سه سال زندان محکوم شده‌اند. در گزارش آمده است که حکومت فعلی در یک سال گذشته، هفت دستورالعمل جدید را ابلاغ و اجرا کرده‌اند که طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ رسانه‌ای را هدف قرار می‌دهد. در ادامه آمده است که این دستورالعمل‌ها شامل ممنوعیت نشر تصاویر جانداران، ممنوعیت همکاری با رسانه‌های تبعیدی، ممنوعیت پخش برنامه‌ها و میزگردهای زنده‌ی سیاسی و اقتصادی، ممنوعیت نقد یا به چالش کشیدن سیاست‌ها و مسئولان طالبان، ممنوعیت حضور کارشناسان تأییدنشده، و همچنین ممنوعیت فعالیت رسانه‌های ویژه‌ی زنان در برخی ولایت‌ها است. همچنین مرکز خبرنگاران در بخشی از گزارشش خاطرنشان کرده است که یکی از عوامل وخامت وضعیت آزادی رسانه‌ها در ۱۲ ماه گذشته، افزایش نقش و دخالت وزارت امر به معروف و نهی از منکر حکومت فعلی در امور رسانه‌ها بوده است. این مرکز افزوده است که وزارت امر به معروف صلاحیت‌های گسترده‌ای برای نظارت و کنترل بر فعالیت رسانه‌ها به‌دست آورده و در بستن یا تنبیه رسانه‌هایی که از دستوراتش سرپیچی کرده‌اند، به طور مستقیم نقش داشته و اقدام به تهدید و بازداشت خبرنگاران کرده است. در گزارش مرکز خبرنگاران آمده است که در پی گسترش ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان، در یک سال اخیر ۲۵ ایستگاه تلویزیونی تعطیل یا به رادیو تبدیل شده‌اند، همچنین ۹ ایستگاه رادیویی به‌طور موقت و یک رادیو به‌طور کامل بسته شده‌اند. بر اساس ماده‌ی هفدهم قانون امر به معروف و نهی از منکر که در ماه اسد سال گذشته توسط هبت‌الله آخوندزاده توشیح شد، نشر تصاویر جانداران ممنوع اعلام شده است. این ممنوعیت تا اکنون در ۱۷ ولایت به اجرا درآمده است. بر بنیاد شاخص جهانی آزادی رسانه‌ها در سال ۲۰۲۵، افغانستان با امتیاز ۱۷.۸۸ در جایگاه ۱۷۵ قرار گرفته است، در حالی‌که در رده‌بندی سال ۲۰۲۴ در جایگاه ۱۷۸ قرار داشت. گزارش‌گران بدون مرز با نشر این رده‌بندی گفته است که در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۱۲ رسانه به دلیل محدودیت‌ها مجبور به تعطیلی شدند.

گیسو یاری، فعال حقوق زن و کمیشنر پیشین کمیسیون‌ اصلاحات اداری و ملکی افغانستان، برنده‌ی «جایزه دانش‌آموختگان برتر اخیر» در سال ۲۰۲۵ میلادی دانشگاه کلمبیا شد. گیسو یاری که در رشته‌ی مطالعات خاورمیانه، جندر و نیز حقوق بشر در سطح دکترا تحصیل کرده است، این جایزه را به پاس تلاش‌های حقوق بشری و فعالیت‌های مدنی روز (دوشنبه، ۸ ثور) از سوی هیات علمی دانشگاه کلمبیا دریافت کرده است. این جایزه طی مراسمی در دانشکده‌ی تحصیلات تکمیلی هنر و علوم دانشگاه کلمبیا به خانم یاری اهدا شده است. خانم یاری در متن سخنرانی خود نوشته است که در طول بیش از سه‌ونیم سال گذشته، افغانستان تحت آپارتاید جنسیتی قرار گرفته است. او با اشاره به محدودیت‌های شدید حکومت سرپرست علیه حقوق و آزادی‌های اساسی زنان و دختران، گفته است که حکومت فعلی جنگی سیستماتیک را علیه زنان کشور آغاز کرده‌اند. او افزوده است که حکومت فعلی بیش از ۱۳۰ فرمان برای محرومیت زنان از آزادی‌ها، حضور در اجتماع، کرامت و حقوق آنها صادر کرده‌اند. این فعال حقوق زن در سخنرانی خود گفته است که زنان و دختران افغانستان حتی در تبعید صحبت می‌کنند، مقاومت می‌کنند و تجربیات خود را ثبت می‌کنند. خانم یاری تاکید کرده است که زنان و دختران افغانستان دیگر سکوت نکرده و ارزش‌های خود را با راحتی یا آسایش جایگزین نمی‌توانند. او در ادامه افزوده است که کار زنان و دختران و آنچه در افغانستان می‌گذرد، اغلب نادیده گرفته می‌شود. خانم یاری در سخنرانی خود تاکید کرده آنچه در افغانستان جریان دارد، نباید فراموش شود. جایزه‌ی دانش‌آموختگان برتر اخیر دانشگاه کلمبیا به دانشجویانی اعطا می‌شود که در راستای دفاع از حقوق بشر فعالیت‌های برجسته‌ای انجام داده‌اند.

یونیسف یا صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که ۹۰ درصد مرگ‌ومیر مادران در افغانستان با امکانات ساده قابل پیش‌گیری است. این سازمان امروز (پنج‌شنبه، ۱۱ ثور) پیام تام فلیچر، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور بشردوستانه در حساب کاربری ایکس را بازنشر و تاکید کرده که یونیسف تنها قادر به حمایت از ۶۰ درصد مراکز صحی است. صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد هشدار داده است که کاهش کمک‌ها ممکن است توانایی این نهاد در حمایت از زنان باردار را از بین ببرد. همچنین تام فلیچر، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد برای افغانستان نیز نسبت به پیامدهای کاهش کمک‌ها هشدار داده و افزوده است: «زنانی که سه ساعت با دوچرخه راهی بیمارستان می‌شوند تا زایمان کنند، مین‌هایی که پاک‌سازی نشده‌اند، نوزادانی که جان می‌دهند.» این در حالی است که ایالات متحده آمریکا، به‌عنوان بزرگ‌ترین ارایه‌دهنده کمک‌های بشردوستانه به افغانستان، تمامی برنامه‌های خود از جمله حمایت از مادران و نوزادان را قطع کرده است. قطع کمک‌های بشردوستانه آمریکا باعث شده که شماری زیادی از نهادهای بین‌المللی فعالیتش را در افغانستان متوقف کند.

سازمان همکاری اسلامی درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که یک توافقنامه با هلال احمر تحت کنترول حکومت سرپرست برای درمان ۳۰ کودک افغانستانی مبتلا به بیماری قلبی امضا کرده است. در اعلامیه‌ای سازمان همکاری اسلامی آمده است که این سند میان سعید العیاش، رییس دفتر سازمان همکاری اسلامی در کابل و شهاب‌الدین دلاور، رییس هلال احمر افغانی امضا شده است. سازمان همکاری اسلامی در اعلامیه نوشته است که این برنامه به یک نیاز فوری پاسخ می‌دهد و تفاوتی ملموس در زندگی کودکان آسیب‌پذیر و خانواده‌های‌شان در افغانستان ایجاد خواهد کرد. همچنین چند وقت پیش، مسوولان جمعیت هلال احمر افغانی می‌گویند که ۱۴ هزار کودک دچار به بیماری سوراخ قلب در افغانستان وجود دارد. عبداللطیف ثابت، معاون عملیاتی سکرترجنرال هلال احمر گفته است که از این تعداد، هفت هزار کودک دارای بیماری قلبی پیچیده هستند که امکان درمان آن‌ها در شفاخانه‌های داخلی کشور وجود ندارد و حدود هفت هزار کودک دیگر از بیماران سوراخ قلب در یازده شفاخانه داخلی کشور، بر اساس نوبت، تحت درمان قرار دارند. آقای ثابت تاکید کرد: «۱۴ هزار کودک دچار به بیماری سوراخ قلب نزد این وزارت ثبت شده‌اند که از این میان، ۷ هزار مورد آن پیچیده است و امکان درمان آن‌ها در داخل کشور وجود ندارد و باید به هند یا آلمان فرستاده شوند.» وی از موسسات داخلی و بین‌المللی، بازرگانان، صنعت‌کاران و شخصیت‌های دارای امکانات درخواست کرد که به این اداره کمک‌های خود را ادامه دهند.

تام فلیچر، معاون دبیر کل سازمان ملل متحد در امور بشردوستانه برای افغانستان نسبت به بحران خشک‌سالی در کشور به شدت هشدار داده و می‌گوید که بحران خشک‌سالی سبب مهاجرت می‌شود. آقای فلیچر امروز (پنج‌شنبه، ۱۱ ثور) این اظهارات را در یک پیام تصویری‌ از سفرش به ولسوالی اسپین‌بولدک ولایت قندهار مطرح کرده و گفته است که توانسته‌اند ۱۷ میلیون دالر برای تأمین غذا، آب و سرمایه‌گذاری در معیشت مردم اختصاص دهند. معاون دبیرکل سازمان ملل متحد برای افغانستان تاکید کرده است که تغییرات اقلیمی هر سال مردم را متأثر می‌سازد و دهقانان حتا نمی‌توانند گندم کشت کنند. فلیچر پیش‌تر نیز گفته بود که قطع کمک‌های بین‌المللی به افغانستان به‌معنای مرگ میلیون‌ها تن است. این در حالی است که اخراج مهاجران از پاکستان و ایران یکی از نگرانی‌های جدی در بحران بشری پیش‌بینی‌شده به شمار می‌رود. همچنین خسک‌سالی در افغانستان باعث گسترش فقر و بیکاری در کشور گردیده است.

مرکز خبرنگاران افغانستان درتازه‌ترین مورد اعلام کرده است که امر به معروف و نهی از منکر حکومت سرپرست در ولایت‌های فاریاب و دایکندی نشر تصاویر زنده‌جان در رسانه‌ها را ممنوع کرده است. دفتر والی در فاریاب نیز گفته است که بر اساس قانون امر به معروف، پس از این نشر تصاویر زنده‌جان در این ولایت ممنوع شده است. همچنین اداره‌ی امر به معروف و نهی از منکر در دایکندی نیز از رسانه‌های این ولایت خواسته است که از نشر تصاویر زنده‌جان خودداری کنند. مرکز خبرنگاران افغانستان تاکید کرده است که شمار ولایت‌هایی که ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان در آن‌ها اعلام و اجرا شده، به ۱۷ ولایت رسیده است. این مرکز در مورد گسترش ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان به نیمی از ولایت‌های کشور ابراز نگرانی کرده و نسبت به پی‌آمدهای منفی این روند بر کار رسانه‌ها، خبرنگاران و دسترسی مردم به اطلاعات هشدار داده است. قابل ذکر است که در ماده هفدهم قانون امر به معروف و نهی از منکر که در ماه اسد سال گذشته توسط هبت‌الله آخوندزاده، رهبر حکومت فعلی توشیح شد، نشر تصاویر زنده‌جان ممنوع شده است. پس از اجرای این قانون، نشرات تلویزیون‌های محلی، از جمله تلویزیون ملی که تحت کنترل حکومت فعلی نشرات داشت، در چندین ولایت متوقف شده است. ممنوعیت نشر تصاویر در کابل نیز در برخی وزارت‌ها و ادارات حکومتی اجرا شده است. پیش از این، ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان در ولایات قندهار، تخار، بادغیس، هلمند، ننگرهار، نورستان، فراه، نیمروز، بدخشان، بغلان، جوزجان، زابل، پروان، کندز و بامیان اعلام شده بود. مرکز خبرنگاران افغانستان با ابراز نگرانی عمیق درباره گسترش ممنوعیت نشر تصاویر زنده‌جان به ولایت‌های فاریاب و دایکندی، هشدار می‌دهد که چنین محدودیت‌هایی به طور کامل در تضاد با اصول آزادی بیان و قانون رسانه‌های همگانی کشور می‌باشد. مرکز خبرنگاران افغانستان تصریح می‌کند که این روند، فعالیت رسانه‌ها و خبرنگاران را به شدت محدود می‌سازد و می‌تواند منجر به بسته شدن تعداد بیشتری از رسانه‌ها و بیکار شدن گسترده‌ی خبرنگاران و کارکنان رسانه‌ای شود.

تام فلچر، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور کمک‌های بشردوستانه در سفرش به ولایت قندهار، در مورد کاهش کمک‌‌ها به افغانستان هشدار داده و گفته است که قطع بودجه‌ی این کشور «برای میلیون‌ها نفر، یک حکم مرگ است». آقای فلچر این اظهارات را امروز (چهارشنبه، ۱۰ ثور) با نشر ویدیویی در حساب کاربری ایکس مطرح و بازدید خود از شفاخانه قندهار را تکان‌دهنده توصیف کرده و می‌گوید: «قطع بودجه برای کسانی که به‌شدت نیاز دارند چیزی نیست که بتوان به آن افتخار کرد. برای میلیون‌ها نفر، این حکم اعدام است.» او در این پیام ویدیویی هشدار داده است طی چند ماه اخیر، ۴۰۰ مرکز صحی در افغانستان تعطیل و بیش از سه میلیون نفر از خدمات صحی اولیه محروم شده‌اند. همچنین تام فلچر با اشاره به وضعیت در شفاخانه قندهار، می‌گوید که به‌دلیل تعطیلی مراکز صحی، در این شفاخانه در هر تخت سه تا چهار کودک بستری هستند. معاون دبیرکل سازمان ملل متحد در امور کمک‌های بشردوستانه تاکید کرده است که کودکان تازه‌متولدشده به خدمات صحی‌ای که نیاز دارند، دسترسی ندارند و داکتران تصمیم وحشتناکی می‌گیرند که کدام زندگی را نجات دهند. او افزوده است که کارمندان صحی نیز می‌گویند که با قطع معاش مواجه‌ هستند. تام فلچر گفته است: «این تأثیر قطع کمک‌ها است… تأثیر کاهش کمک‌ها این است که میلیون‌ها نفر می‌میرند.» همچنین بر اساس آمار سازمان ملل متحد، در سال جاری میلادی ۲۲.۹ میلیون نفر در افغانستان نیاز به کمک‌های بشردوستانه دارند و ۱۶.۸ میلیون نفر آنان برای دریافت کمک در اولویت قرار گرفته‌اند. اوچا یا دفتر هماهنگ‌کننده‌ی کمک‌های بشردوستانه‌ی سازمان ملل متحد برای کمک به این افراد ۲.۴۲ میلیارد دالر بودجه درخواست کرده است. این در حالی است که کمک‌های بشری به افغانستان به شدت کاهش یافته است.