همه آنچه در مورد بارداری باید بدانید (۳)

تغییرات بدنی که در دوران بارداری باید انتظارش را داشت

تقریبا اکثر زنان از نشانه‌های اصلی بارداری آگاه اند. به طور مثال بزرگ شدن دور کمر، برخی از تغییرات فیزیکی و تغییرات احساسی و خلقی در دوران بارداری رخ می‌دهد که اغلب مادران آینده را غافلگیر می‌کند. حقیقت امر اما این است که بارداری تمام قسمت‌های بدن زن، از سر تا پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در اینجا به چند مورد از تغییراتی که در زمان بارداری شایع‌تر است، می‌پردازیم.

• هورمون‌ها

هنگامی که هورمون‌های بارداری در بدن ترشح می‌شوند، زنان تحت تاثیر طیف وسیعی از تغییرات چشمگیر قرار می‌گیرند. کوکتل قوی از هورمون‌ها به رهبری استروژن و پروژسترون، مسئول تغییرات خلقی، “درخشش” پوست در بارداری، حالت تهوع، خستگی، لکه‌ها و بسیاری از عوارض جانبی دیگراند. البته این هورمون‌ها برای رشد یک نوزاد سالم از لحظه‌ی لقاح تا تولد نیز حیاتی هستند. بنا اگر قصد دارید باردار شوید، مهم است که بدانید تغییرات هورمونی چگونه ممکن است روی شما تأثیر بگذارد.

• مو و ناخن

برای زنان غیرمعمول نیست که در طول بارداری تغییراتی در مو و ناخن خود داشته باشند. تغییرات هورمونی هم می‌تواند باعث ریزش مو و هم ضخیم شدن مو شود. حتی ممکن است ببینید مو در جایی که به آن تعلق ندارد شروع به رشد می‌کند. بیشتر این تغییرات پس از تولد نوزاد به حالت عادی برمی‌گردد، اما برای مثال موهای زائد صورت را می‌توان با روش‌های زیبایی ازبین برد. ناخن‌ها اغلب در دوران بارداری سریعتر رشد می‌کنند. اگرچه ممکن است این یک تغییر خوشایند باشد، اما ممکن است شکننده‌تر یا بدشکل شوند. تغییر رژیم غذایی با مواد غذایی تقویت کننده استحکام ناخن، مانند پروتئین‌های بدون چربی و سبزیجات سبز رنگ، می‌تواند بدون استفاده از تقویت کننده‌های شیمیایی ناخن از شکستگی ناخن جلوگیری کند.

• چشم‌ها

در دوران بارداری، برخی از زنان تغییرات بینایی مانند افزایش تاری، نزدیک بینی، خشکی یا حساسیت چشم را تجربه می‌کنند. علل خاص این تغییرات به طور کامل شناخته نشده است، اما تصور می‌شود که هورمون‌ها، احتباس مایعات و گردش خون همگی نقش داشته باشند. بینایی معمولاً پس از تولد نوزاد به حالت قبل از بارداری خود باز می‌گردد، اما برخی ازمشکلات بینایی قبلی می‌تواند بدتر شود یا بهبود یابد. در صورت داشتن هر گونه نگرانی در مورد بیماری‌های قبلی یا داشتن علائم غیرعادی در طول بارداری و بعد از آن حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.

• دهان و دندان

تغییرات هورمونی بر دندان‌ها نیز تأثیر می‌گذارند، برخی از زنان باردار بیماری لثه یا پوسیدگی دندان را تجربه می‌کنند زیرا افزایش هورمون‌ها می‌تواند بر مقاومت در برابر باکتری‌های دهان تأثیر بگذارد. اگر مادر در رژیم غذایی خود کلسیم کافی دریافت نکند، کودک در حال رشد، ممکن است کلسیم مورد نیاز خود را از استخوان‌ها و دندان‌های مادر “دزدیده” و باعث کمبود کلسیم در مادر شود. بنا اگر باردار هستید، دندان‌ها و لثه‌های خود را به طور مرتب چک کنید و بهداشت دهان و دندان را با نخ دندان و مسواک زدن حداقل دو بار در روز رعایت کنید.

• پستان‌ها

سینه‌ها یا پستان‌ها در دوران بارداری دچار یک سری تغییرات می‌شوند. همانطور که پستان‌ها برای آماده شدن برای تغذیه نوزاد بزرگتر می‌شوند، معمولاً دچار حساسیت نیز می‌شوند. آرئول ممکن است بزرگ و تیره شود. سیاه‌رگ‌ها ممکن است تیره شوند. ممکن است علائم کشش ایجاد شود و نوک سینه‌ها بیشتر از قبل از بارداری بیرون بزنند. به یاد داشته باشید که حتما از یک سوتین مناسب در دوران بارداری استفاده کنید. اگر توده‌های کوچک و دردناکی در سینه‌های شما ایجاد شد، ممکن است به دلیل مسدود شدن مجاری شیر باشد. ماساژ و کمپرس گرم (استفاده از یک پارچه گرم) احتمالا به پاکسازی مجاری کمک کند. اگر توده‌ها بعد از چند روز از بین نرفتند، حتما به پزشک مراجعه کنید.

• افزایش وزن و احتباس مایعات

با رشد جنین و افزایش وزن، زن باردار تمایل کمتری به حرکت دارد. این امر منجر به احتباس مایعات می‌شود که می‌تواند ۲۵ درصد افزایش وزن بارداری را نیز تشکیل دهد. این وزن اضافی باعث کندی گردش خون و سایر مایعات بدن به خصوص در اندام تحتانی می‌شود. این مورد حتی منجر به تورم پاها، دست‌ها و حتی صورت می‌شود. برای کاهش ناراحتی ناشی از احتباس مایعات و تورم، از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید، پتاسیم بیشتری بخورید و میزان کافئین و سدیم را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.

• پوست

بسیاری از زنان در دوران بارداری تغییراتی را در ظاهر خود تجربه می‌کنند. بسیاری از این تغییرات موقتی هستند، اگرچه برخی از آن‌ها مانند ترک‌های پوستی، می‌تواند دائمی باشد. ترک‌های پوستی ناشی از کشش فیزیکی پوست همراه با اثرات تغییرات هورمونی بر خاصیت ارتجاعی پوست است. ممکن است در سه ماه سوم بارداری روی پستان‌ها و شکم ظاهر شوند.

تغییر دیگرهیپرپیگمانتاسیون نام دارد. زمانی اتفاق می‌افتد که نواحی بدن یا صورت رنگ عمیق تری پیدا می‌کنند. قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث بدتر شدن این تغییر رنگی می‌شود. بنابراین حتما از کرم‌های ضد آفتاب در دوران بارداری استفاده کنید. همچنین، رنگ خال‌ها و کک‌ومک‌ها می‌تواند تیره شود. حتی این احتمال وجود دارد که بثورات یا جوش‌های مخصوص بارداری ایجاد شود. در حالی که این‌ها به طور کلی بی ضرر هستند، اما خوب است که در صورت مشاهده مورد غیرعادی، به پزشک مراجعه کنید.

خونریزی در زمان بارداری

خونریزی در دوران بارداری به دلایل زیادی اتفاق می‌افتد. خونریزی در برخی از مراحل بارداری، به ویژه در سه ماه اول، شایع است. با این حال، خونریزی واژینال در هر زمانی از بارداری می‌تواند نشان دهنده‌ی یک عارضه یا یک بیماری زمینه‌ای باشد. بنا هرزمان که دچار خونریزی شدید حتما با پزشک خود در میان بگذارید تا او بتواند تشخیص دهد که آیا این خونریزی ناشی از نوعی بیماری است یا می‌تواند طبیعی باشد. به خاطر داشته باشید که هنگام خونریزی سعی کنید وحشت‌زدده نشوید و بدانید که بسیاری از افرادی که در دوران بارداری دچار خونریزی می‌شوند، نوزادان سالمی دارند.

خونریزی دارم یا فقط لکه بینی؟

بین خونریزی و لکه بینی (خونریزی خفیف) در دوران بارداری تفاوت وجود دارد. لکه بینی زمانی است که متوجه چند قطره خون در لباس زیر تان می‌شوید. اگر شورت بپوشید، خون آن را پر نمی‌کند. لکه بینی در دوران بارداری، به خصوص در سه ماه اول، معمولاً نگران کننده نیست. اما خونریزی جریان خونی را توصیف می‌کند که بیشتر از یک قطره است. اگر برای جلوگیری از خراب شدن لباس زیر به پد نیاز دارید، معمولاً خونریزی در نظر گرفته می‌شود. اگر لکه بینی یا خونریزی داشتید حتما با پزشک خود تماس بگیرید. آن‌ها ممکن است بخواهند شما را معاینه کنند یا برای تعیین علت آن سونوگرافی انجام دهند. برای اطمینان از سلامت خود و جنین بهتر است بیش از حد محتاط باشید. به یاد داشته باشید که خون ریزی یا لکه بینی در سه ماه اول می‌تواند شایع باشد و همیشه به این معنی نیست که مشکلی وحود دارد.

علت‌های عمده خونریزی در زمان بارداری

خونریزی لانه گزینی: زمانی است که تخمک باور شده و در دیواره‌ی رحم شما کاشته می‌شود و باعث خونریزی خفیف می‌شود و بخش طبیعی اوایل بارداری در نظر گرفته می‌شود. حاملگی مولار، حاملگی خارج از رحم، پولیپ دهانه رحم و سقط جنین از دیگر موارد خون ریزی است که در صورت وقوع باید حتما به پزشک مراجعه شود.

زایمان

زایمان، تکمیل بارداری است که در آن یک یا چند نوزاد از طریق زایمان طبیعی و‌یا سزارین از محیط داخلی مادر(رحم) خارج می‌شود. امروزه اکثر زایمان‌ها در بیمارستان‌ها و توسط پزشک یا ماما انجام می‌شود. البته در برخی از نقاط دنیا از جمله در شماری از ولسوالی‌های افغانستان، به علت نبود امکانات و عدم دسترسی به پزشک و بیمارستان یا مرکز درمانی و یا رسوم و فرهنگ‌های خاص، زایمان هنوز در خانه و توسط قابله‌های خانگی انجام می‌شود.

زایمان طبیعی یک امر فیزیولوژیک است که بعد از شروع دردهای مادر و باز شدن کامل دهانه رحم صورت می‌گیرد و دارای مراحل مختلفی است. زایمان طبیعی پیشنهاد اول هر پزشک برای مادر است زیرا خطر و آسیب کمتری برای مادر و نوزاد به همراه دارد. همچین دوره‌های بعد از زایمان طبیعی کوتاه‌تر است اما در بعضی موارد به علت شرایط خاص پزشکی و وضعیت مادر و جنین پزشک تصمیم به سزارین می‌گیرد.

سزارین (C-section): یک روش جراحی برای زایمان نوزاد است که در آن برشی از شکم به داخل رحم زده شده و نوزاد از آن بیرون کشیده می‌شود. سزارین به دلیل این که یک روش جراحی است خطرات بیشتری نسبت به زایمان طبیعی دارد و نیاز به مراقب‌های بیشتری قبل و بعد از جراحی دارد. این عمل جراحی باید از سوی جراح متخصص زنان انجام شود.

خونریزی‌های بعد از زایمان

اگر زایمان طبیعی یا سزارین داشته باشید، بعد از تولد خونریزی و ترشحات واژینال خواهید داشت. اینگونه بدن شما از شر خون و بافت اضافی رحم خلاص می‌شود و این مورد به رشد کودک شما کمک می‌کند. در روزهای اول پس از تولد نوزاد، خونریزی شدیدتر است. اما به مرور زمان مقدار آن کمتر می‌شود.

خونریزی باید پس از چهار تا شش هفته به طور کامل متوقف شود. افزایش خونریزی می‌تواند نشانه‌ای از عوارض پس از زایمان یا فعالیت بدنی بیش حد باشد. درصورتی که مقدار خون ریزی و ‌روزهای آن بیشتر از حد معمول شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

نویسنده: داکترمعصومه پارسا